Vücut Kitle İndeksi Nedir?

Vücut kitle indeksi (beden kitle indeksi); kişinin ağırlığının boyun karesine bölünmesi formülüyle hesaplanmaktadır. Burada ağırlık kilogram, boy metre cinsinden alınmaktadır. BKİ ya da VKİ olarak kısaltılmaktadır. Body mass index olarak da bilinmektedir.

BMI da denilebilir. Bireyin ideal kilosunu görebilmesi için ve hangi ağırlık kategorisinde olduğunu öğrenebilmesi için kullanılan bir formüldür. Fakat vücut yağı ve kas kütlesi için detaylı bir bilgi vermediği için, özellikle vücut geliştirmeyle ilgilenenler için tatmin edici bir sonuç vermeyebilmektedir.

Vücut (Beden) Kitle İndeksi Hesaplaması Nasıl Yapılır?

VKİ olarak kısaltılan vücut kitle indeksi hesaplaması, kişinin kilosunun boyunun karesine bölünmesiyle yapılır. Ağırlığı boyun karesine bölündüğü zaman çıkan sonucun ifade ettiği anlam ise Dünya Sağlık Örgütü’nün referans aralığı kapsamında hesaplanır. Çıkan sonuç 30’un üzerinde ise obez, 40’ın üzerinde ise morbid obez olarak kabul edilir.

Vücut kitle indeksi hesaplaması yapılırken sadece boy ve ağırlık dikkate alınmaktadır. Fakat detaylı vücut kitle indeksi için hesaplama kapsamında yaş, cinsiyet, vücut yağ yüzdesi ve bel çevresi gibi diğer değerler de dikkate alınmaktadır. Vücut kitle indeksi hesaplaması sonucunda vücutta sağlığını bozacak ölçüde aşırı yağ birikimi olan kişiler, uzman kontrolünde de hesaplayarak bu değerleri kendileri için en ideal olan seviyeye getirebilir.

Boy Kilo İndeksi ile İdeal Kilo Hesaplanabilir Mi?

Zayıflık, normal ağırlık, şişmanlık ve obezite için belirlenmiş olan değerler aslında çok genel kabul edilir. Bu değerler kişinin yaşı, ırkı, hamilelik durumu gibi çeşitli faktörlere göre değişebilmektedir. Örneğin Asyalı kişilerin obez kabul edilme değerleri bu sebeple daha küçüktür.

Sporcularda ise artan kas kütlesi sebebiyle ağırlık fazla çıkacağı için vücut kitle indeksi de yanlış kanıya sebep olabilir. Bu nedenle de vücut kitle indeksi, özel durumu olmayan kişilerin ağırlıklarının riskli olup olmadığının da bir ön göstergesi olarak kabul edilir. Sonuç sonrasında kişiden alınan bel, kalça çevresi ve deri kıvrım kalınlığı ölçümüyle klinik olarak daha doğru değerlendirme yapılması ve yorumlanması da sağlanabilir.

Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Hesaplaması ile Obezite Sınıflandırması Nasıl Yapılır?

Dünya Sağlık Örgütü’nün yapmış olduğu obezite sınıflandırmasında çıkan beden kitle indeksi değeri kapsamında yapılan yorumlar şu şekildedir;

• 18,5 kg/m²’nin altında olan kişilere zayıf denmektedir.
• 18,5 kg/m² ile 24.9 kg/m² arasında olanlar ise normal kilolu kabul edilmektedir.
• Fazla kiloda olup olmadığını merak ederek vücut kitle indeksi hesaplaması yapıldığında; sonuç 25 kg/m² ile 29.9 kg/m² arasında çıkmış ise, kişi fazla kilolu kabul edilir.
• Hesaplama sonrasında 30 kg/m2 ile 39,9 kg/m² arasında bir sonuca ulaşanlara obez denir.
• 40 kg/m² üzerinde çıkmış sonuçlar için ileri derecede obez, yani tıp dilinde morbid obez denmektedir.

Yaş Aralıklarına Göre İdeal Beden Kitle İndeksi Nedir?

Yaşa göre kişinin ideal beden kitle indeksi de farklılık gösterir. Yaşlara göre olması gereken vücut kitle indeksi referans aralıkları aşağıdaki gibi belirtilmiştir:

• 19- 24 yaş arasında olanlar için ideal referans aralığı 19- 24 VKI olmaktadır.
• 25- 34 yaş arasında olanların kilosu ve boyunun karesine oranının 20- 25 VKI aralığında olması gerekir.
• 35- 44 yaş aralığında olanlar için ideal beden kitle indeksi 21- 26 VKI olmaktadır.
• 45- 54 yaş aralığındakiler için ideal olan vücut kitle indeksi, 22- 27 VKI’dır.
• 55- 64 yaş aralığında olanların ideal kilosu ve boyunun karesine oranı 23-28 VKI olması gerekir.
• 65 yaş ve üzeri olan kişiler için vücut kitle indeksinin en ideal değeri 24- 29 VKI olmaktadır.

Normal Vücut Kitle İndeksi

Vücut ağırlığının boya göre sağlıklı aralıkta olan kişilerin geneli için bazı hastalıklara yakalanma riskinin çok daha düşük olduğu kabul edilmektedir. Bu hastalıklar; özellikle diyabet, tansiyon problemleri, kalp- damar hastalıkları olarak ön plana çıkmaktadır. Normal vücut ağırlığı kişinin sağlıklı aralıkta olduğunu gösterse dahi vücuttaki yağ ve kas oranının net bir göstergesi değildir.

Bazı kişilerde ağırlık normal aralıkta olsa da yağlanma olması gereken sınırların üzerine çıkabilir. Bu gibi durumlarda sağlık riskleri de oluşabilir. Normal aralıklarda olan kişilerin mutlaka yeterli ve dengeli beslenmesi aynı zamanda düzenli olarak fiziksel aktivite yapması gereklidir.

Fazla Kilolu Kişiler İçin Sağlık Riskleri

Fazla kilolu olmak, obezite de dahil olmak üzere geniş bir değer aralığını içerir. Sağlıksız beslenme, hareketsiz yaşam tarzı gibi faktörler sebebiyle oluşan bu durum, kişide çeşitli sağlık sorunlarına da zemin hazırlayabilir. Artan yağlanmayla kan kolesterol ve trigliserit değerleri de aynı şekilde yükselir, iyi kolesterol seviyesi azalır ve kalbin yükü artmaya başlar. Bu gibi bulgular sebebiyle de kişide sağlık sorunları daha fazla oluşmaktadır. Fazla kilolu kişilerde gelişen sağlık sorunlarından bazıları şu şekildedir;

• Kalp- damar hastalıkları
• Hipertansiyon
• Diyabet
• Ruh sağlığı bozuklukları
• İç organlarda yağlanma
• Kemiklerde kireçlenme
• Sindirim sistemi rahatsızlıkları

Çocuklarda ve Gençlerde Vücut Kitle İndeksi

Vücut kitle indeksi, her yaştan birey için kullanılabilir. Ancak sonucun değerlendirilmesi çocuk ve gençlerde yetişkinler ile aynı değildir. Gelişim süreci kızlarda ve erkeklerde farklı bir şekilde ilerler ve her yaşta bu oranlar oldukça değişkendir. Yetişkinlerle aynı şekilde hesaplanan beden kitle indeksi çocuğun cinsiyetine uygun olan tabloda yaşı bulunarak değerlendirilir.

Bulunan yaş aralığı için persentil değerleri bulunur. Yaşına yönelik olarak vücut kitle indeksi hangi persentil değerinde ise değerlendirmesi de ona göre yapılmaktadır. Bu değerlendirme için genellikle Dünya Sağlık Örgütü tarafından oluşturulmuş olan tablo kullanılır. Bu tablo çocuğun yaşına göre yapılmıştır.

Beden kitle indeksi eğer olması gereken değerin 5 ya da altındaki dilimde kalıyorsa çocuk; zayıf, 5 ile 85 arasında bir dilimde kalıyorsa normal ağırlıkta, 85 ila 95 arasındaki dilimde kaldıysa kilolu, 95 ve üzerinde bulunuyorsa obez kabul edilir.

65+ Yetişkinler İçin Beden Kitle İndeksini Değerlendirme

Çocuklarda ve gençlerde olduğu gibi yetişkinliğin de ilerleyen zamanlarında vücut kitle indeksinin değerlendirme şekli değişmektedir. Zayıf, normal, kilolu ve obez değerleri aynı kalsa bile yaşlı kişiler için beden kitle indeksi değerleri 25,0 ila 27,0 kg/m² arasında bulunması çok daha sağlıklı kabul edilir.

Çünkü azalan ağırlık, yaşlanma sebebiyle artan kas kayıplarını daha da artırabilir. Ancak yağ oranının sağlıksız seviyelerde olmaması da büyük önem taşır. Yalnızca vücut ağırlığının hafif fazla kilolu olarak değerlendirilmesi sadece sağlıklı bir yaşlılık süreci için yeterli değildir.

Aynı zamanda kişinin düzenli fiziksel aktivite yapması, kas oranının düşük olmaması, yeterli sıvı alması, dengeli ve sağlıklı beslenmesi gibi faktörlerle birlikte ağırlığının hafif ve fazla kiloda olması sağlığı için olumlu kabul edilmektedir.

Çocuklarda Beden Kitle İndeksi Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?

Genç ve çocuklarda vücut kitle indeksi hesaplamaları aynı yapılır fakat sonuçların değerlendirmesi birbirinden farklı olmaktadır. 2- 18 yaş arasında olan çocukların vücut kitle indeks değerleri aynı çıkmış olsa bile, bir tanesi ideal kilosunda olarak görülebilirken bir diğeri obez çıkabilir.

Sadece boy uzunluğuna bağlı olarak değil aynı zamanda yaşa ve cinsiyete göre de vücut kitle indeksinin değerlendirilmesinde farklılıklar görülebilmektedir. Metabolizma hız ölçümü gibi fazla sayıda ölçümün uzman bir hekim tarafından yapılıp değerlendirilmesiyle vücut kitle indeks sonucu çok daha doğru yorumlanabilmektedir.

Vücut Kitle İndeksinin 20’den Az Çıkması Ne Anlama Gelir?

Ağırlık boyun karesine bölündüğü zaman eğer 20’den daha küçük bir değer çıkıyorsa; bu sonuç “zayıf” olarak yorumlanır. Fakat bu zayıflık bazı hastalıklara zemin hazırlayabileceği gibi istenmeyen bir durum da olmaktadır. Normal vücut kitle indeksine sahip olan bir birey olarak kabul edilmek için sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen gösterilmelidir. Bununla birlikte beslenmeyle yeterli düzeyde alınamayan mikro besinler için ise multivitamin kullanılabilmektedir.

VKİ Hesaplaması Obezite İçin Yeterli Bilgi Verir Mi?

Beden kitle indeksi hesaplanırken hesaplamaya göre vücut yağ ve kas dokusu, yağ oranı, vücut tipi gibi temel etmenler eklenmez. Bu nedenle obezite tanısı konulabiliyor olsa da aslında obezite problemiyle ilgili detaylı bilgi veren bir hesaplama yöntemi değildir. Bu sebeple aşırı kilolu ve obez olan bireylerde vücut kitle indeksi hesaplamasına ek metabolizma hızı ölçümü, bel çevresinin ölçümü ve detaylı vücut analizinin de yapılması gerekmektedir.

Obezite probleminin çözüme ulaştırılması için vücudun yağ topladığı bölgelerin bilinmesi gerekir. Doğru tanı konulduğunda ve tedavi edildiğinde vücut kitle indeksi hesaplaması maalesef tek başına yeterli değildir. Vücutta yağ dokusunun birikme şekilleri aşağıdaki gibidir;

• Elma Tipi

Yağ dokusunun göbek çevresinde birikmesi durumudur. Yağın kalça veya basen bölgesinde birikmesine göre çeşitli tehlikeli sonuçlar ortaya koyabilmektedir. Elma tip obezite problemi olan kişilerde kalp hastalıklarına yakalanma riskinin çok daha fazla olduğu bilinmektedir.

• Armut Tipi

Basen ve kalça bölgesinde yağ dokunun birikmesine verilen isimdir. Obez erkeklerde bel çevresinin ölçüsü 94 cm’yi geçtiği zaman artmış risk,102 cm’yi geçtiğinde ise yüksek risk olarak görülür. Kadınlarda artmış risk için ölçü 80 cm iken yüksek risk içeren ölçü 88 cm’dir.

VKİ Haricinde Obezite Hesaplamasında Neler Dikkate Alınır?

Vücutta yağ dokunun birikmesi ile zararlı hormon salgılanması da oldukça artar. Bel çevresinde yoğun yağ birikimi kişide çok sayıda sağlık problemini meydana getirir. Bununla birlikte bel çevresi ölçümü obezitenin derecesinin de tespit edilmesinde yardımcı olur. Sağlıklı kas dokusunun zararlı yağ dokusuna oranıyla obezite hesaplaması yapılabilir.

Bu bilgilerle bireyin sağlıklı olup olmadığı tespit edilebilir ve buna bağlı olarak obezite probleminin çözülmesi için de çeşitli adımların atılabilmesi mümkün olabilir. Yetişkin erkeklerde yağ oranı %12 ila %18 arasındayken yetişkin kadınlarda %20 ila %28 arasındayken yağ oranı normal kabul edilir. Fakat erkeklerde %25’in kadınlarda ise %30’un üzerine çıkarsa obezite hesaplamasında bu değerler dikkate alınır.

İlginizi Çekebilir: Gebelik Hesaplama Aracı

İlginizi Çekebilir: Miyom Nedir? Miyom Belirtileri Nelerdir?