Kadın hastalıkları açısından en sık görülen şikayetler anormal kanama ve kasık ağrısıdır. Bu şikayetlerin birlikteliğine yol açan önemli bir tanı da “adenomyozis” dir.
İçindekiler
Adenomyozis, rahim iç yüzeyini örten ve her ay adet kanaması ile atılan rahim iç tabakası veya iç zarının (endometrium), rahimin kas tabakasına (miyometrium) doğru büyüdüğü sıklıkla görülen bir tıbbi durumdur. Bu durum meydana geldiğinde, rahim boyutu iki ila üç katına kadar artabilir ve bu durum rahimde kalınlaşma, uzun süren adet kanamaları, şiddetli ağrılar ve kramplara neden olabilir. Özellikle üreme çağındaki kadınlarda görülme eğilimindedir. Adenomyozis, yaşamı tehdit etmese de, yoğun kanamalar ve ağrılar nedeniyle kadınların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.
Adenomyozis Neden Olur?
Bu rahatsızlığın kesin nedeni hala tam olarak belirlenememiştir. Adenomyozisin nedeni hakkında bir dizi teori olsa da, günümüzdeki veriler adenomyozis gelişiminin tam anlamıyla neyin sonucu olduğunu açıklayamamaktadır. Bu teoriler arasında rahim iç zarının kas tabakasına doğru kendiliğinden büyümesi, doğumun bunun tetikleyicisi olması, doğuştan rahim kası içinde bu odakların bulunması veya kök hücrelerin bu durumu oluşturması yer alabilir. Adenomyozis ile ilgili en belirgin nokta, endometriozisle benzer şekilde, östrojen hormonunun merkezi bir rol oynamasıdır. Aslında, östrojenin menopoz sonrasındaki düşük seviyeleri genellikle adenomyoziste de gerilemeye neden olur.
Adenomyozisin tam olarak neden olduğu bilinmemektedir, ancak bazı faktörler bu durumun gelişimine katkıda bulunabilir:
- Hormonal Değişiklikler: Hormonal dengesizlikler, özellikle östrojen hormonuyla ilgili değişiklikler, adenomyozis riskini artırabilir.
- İnflamasyon ve Yaralanma: Rahim iç astarının rahmin kas tabakasına doğru büyümesine, rahim içi inflamasyon veya yaralanma gibi faktörlerin neden olabileceği düşünülmektedir. Bir başka yaklaşım ise adenomyozis ile doğum arasında bağlantı olabileceğini öne sürer. Postpartum dönemde rahimde normalde bulunan inflamasyon, bu iki tabakanın arasında kırılmalara yol açarak hücrelerin sınırını etkileyebilir. Benzer etkilere sahip olabilecek cerrahi prosedürler de bu teoriyi destekler.
- Genetik Yatkınlık: Aile geçmişi adenomyozis riskini artırabilir.
- Gelişimsel Kökenler: Bir diğer teori de adenomyozisin rahmin ilk oluştuğu dönemde, yani fetüs aşamasında, miyometriyumda biriken endometriyal dokudan kaynaklandığını öne sürmektedir.
- Kök Hücre Kökenleri: Son zamanlarda gündeme gelen bu teoride, kemik iliği kök hücrelerinin uterus kas tabakasına yayılabilme potansiyeline sahip olduğunu ve adenomyozise yol açabileceğini öne sürmektedir.
İlginizi Çekebilir: Miyom Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Adenomyozis Belirtileri Nelerdir?
Adenomyozis belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazı kadınlar hafif semptomlar yaşarken diğerleri daha ciddi semptomlarla karşılaşabilir. Tipik belirtiler şunlar olabilir:
- Ağrılı Adet Dönemleri: Şiddetli pelvik ağrı ve kramp, adenomyozisin en yaygın belirtilerinden biridir. Özellikle doğum yapmış olan kadınlarda kasık ağrıları ve beraberinde çok fazla adet kanaması var ise akla gelecek ilk ön tanılardan birisi adenomyozistir.
- Ağrılı Cinsel İlişki: Cinsel ilişki sırasında ağrı veya rahatsızlık hissi yaşanabilir.
- Yaygın Pelvik Ağrı: Adet dönemi dışında da sürekli pelvik ağrı hissedilebilir.
- Adet Kanamalarının Şiddetlenmesi: Adet kanaması daha yoğun ve uzun sürebilir. Normalde adet kanamaları 7 günden fazla sürmemelidir. Ayrıca normalde günde ortalama kullanılan ped sayısı 2-4’ü geçmemelidir. Eğer adet kanamaları çok uzun sürüyorsa (menoraji) veya aşırı derecede fazla kanama oluyor ise (hipermenore) bu durum tetkik ve tedaviyi gerektiren bir durumdur. Böyle yakınması olan kişilerde adenomyozis bulunabilir.
- İdrar veya Bağırsak Sorunları: Büyümüş rahmin idrar yollarına veya bağırsaklara baskı yapması sonucu idrar yapma veya bağırsak hareketleri sırasında sorunlar yaşanabilir.
Adenomyozis Nasıl Teşhis Edilir?
Yukarıda belirtilen şikayetler varsa, adenomyozisden şüphelenilebilir ve tanı süreci oldukça önemlidir.
Adenomyozisin teşhis edilmesi için ilk adım, kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından gerçekleştirilen fiziksel muayenedir. Bu muayene sırasında hastanın tıbbi geçmişi ve semptomları değerlendirilir. Ayrıca şu yöntemler teşhis amacıyla kullanılır:
- Ultrasonografi: Rahimde kalınlaşmış kas tabakası veya kistleri görüntülemek için ultrasonografi en önemli ve en yaygın kullanılan araçtır.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): MR, adenomyozisi teşhis etmek ve diğer potansiyel pelvik hastalıkları ayırt etmek için kullanılır.
- Biyopsi: Nadiren de olsa uzman doktor, adenomyozisin kesin teşhisi için biyopsi yapabilir. Ancak rahim kasından biyopsi almak genellikle tercih edilen bir yöntem değildir. Genelde, rahmin ameliyat sonrası çıkarıldığı durumlarda doku analizi yapılabilir.
Klinik uygulamada şüpheli yakınmalara sahip kişilerde yapılan transvajinal ultrasonografi ve şüpheli durumlarda destekleyici olarak kullanılan MR, adenomyozis tanısında temel yöntemler olarak öne çıkmaktadır.
İlginizi Çekebilir: Hamilelik Hesaplama (Kaç Haftalık Hamileyim)
Adenomyozis Nasıl Tedavi Edilir?
Adenomyozisin tedavisi semptomlara, hastanın yaşına, sağlık durumuna ve çocuk sahibi olma isteğine göre değişebilir. Tedavi seçenekleri şunlar olabilir:
- Ağrı Kesiciler: Hafif semptomlar için ağrı kesiciler veya anti-enflamatuar ilaçlar önerilebilir.
- Hormonal Tedavi: Doğum kontrol hapları, hormonlu spiral veya hormonal tedaviler, semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Rahim İçi Enjeksiyonlar: Rahim içi enjeksiyonlar, adenomyozisin neden olduğu ağrıyı azaltabilir.
- Cerrahi Müdahale: Şiddetli semptomlar yaşayan veya çocuk sahibi olma isteği olmayan kadınlarda rahim alınması (histerektomi) düşünülebilir. Ayrıca, adenomyozisin sadece etkilenen bölgelerinin çıkarıldığı cerrahi seçenekler de mevcuttur.
İlginizi Çekebilir: Regl Ağrısı Nedir?
Adenomyozis Riskleri Nelerdir?
Adenomyozis, ciddi sağlık riskleri taşımayan bir durumdur, ancak bazı semptomları ve etkileri nedeniyle yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Adenomyozisin potansiyel riskleri ve etkileri şunlar olabilir:
- Adenomyozis, pelvik ağrı, kramp ve rahatsızlık gibi semptomlara yol açabilir. Özellikle adet dönemlerinde şiddetli ağrılar yaşanabilir.
- Adenomyozis, adet dönemlerinde aşırı ve uzun süreli kanamalara neden olabilir, bu da anemi gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Adenomyozis, rahim iç duvarının yapısı değiştirdiği için hamileliğin başarı şansını azaltabilir. İmplantasyonu (embriyonun rahime tutunması) zorlaştırabilir.
- Adenomyozis hamilelik sırasında bazı komplikasyonlara neden olabilir, özellikle düşük riskini artırabilir.
İlginizi Çekebilir: Adet Söktürücü İlaçlar Nelerdir?
Adenomyozis kısırlık yapar mı?
Adenomyozis, bebek sahibi olma sürecini etkileyebilir. Benzer şekilde endometriozis gibi, adenomyozis de gebe kalma şansını azaltan bir faktör olarak görülmektedir. Adenomyozisin nedeni olarak, bu durumun sebep olduğu odaklardan salınan bazı maddelerin embriyonun rahim içine yerleşimini (implantasyon) engelleyebileceği düşünülmektedir. Tüp bebek tedavisi sırasında adenomyozis varlığı, tedaviyi olumsuz etkileyebilir. Genel olarak adenomyozisi olan hastalarda, uzun süreli (3-6 ay) baskılayıcı ilaç tedavisi ile adenomyotik odaklar zayıflatılır ve bu süre sonrasında embriyo transferi yapılmasının başarının artmasına katkı sağlayabileceği belirtilir.
Adenomyozis ilaçla tedavi edilebilir mi?
Hormonal tedaviler ve ağrı kesiciler gibi ilaçlar denense de, şiddetli semptomlar yaşayan hastalarda kanama ve ağrı kontrolünde yetersiz kalabilir. Ancak son zamanlarda hormon içeren rahim içi araçların özellikle ağrılı ve kanamalı durumlarda yakınmaları belirgin şekilde azaltabileceği gözlemlenmektedir.
Adenomyoziste cerrahi tedavi seçenekleri nelerdir?
Adenomyoziste cerrahi tedavi seçenekleri, hastanın yaşadığı şikayetlere göre değişebilir. Eğer sıkıntılar sadece kanama ve ağrı ile ilgiliyse ve ilaç tedavileri yetersiz kalıyorsa, çocuk sahibi olma planları tamamlanmış çiftlerde rahmin alınması (tercihen laparoskopik ameliyat) düşünülebilecek bir tedavi seçeneği olabilir.
Adenomyozis tedavi edilmezse ne gibi sonuçlar doğurabilir?
Adenomyozis tedavi edilmediğinde, özellikle hamile kalamama ve hamilelik süreci geçiren kadınlarda düşüklere yol açabilir.
Adenomyozis ciddi bir durum mu?
Adenomyozis ciddi komplikasyonlara neden olmasa da, günlük yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Adenomyozisin yaşamı tehdit edici bir yönü bulunmamakla birlikte, ağır ve uzun süreli kanamalara ve pelvik ağrılara yol açabilir.
Adenomyozis Kanser Midir?
Hayır, adenomyozis kanser değildir. Adenomyozis, rahmin iç yüzeyi olan endometriumun rahmin kas tabakası olan miyometriumun içine doğru büyümesi sonucu oluşan bir tıbbi durumdur. Bu durumda, endometrial hücreler normalde olmaması gereken bir alanda büyür, ancak bu hücreler kanserli hücreler değildir ve kanserle ilişkili değildir. Ancak, adenomyozis semptomları, özellikle ağrı ve kanama gibi belirtiler, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve tedavi gerektirebilir.
Adenomiyom nedir?
"Adenomiyom" terimi, genellikle "adenomyozis" terimi ile karıştırıldığı için açıklığa kavuşturulması önemlidir. Adenomiyom, rahmin kas tabakası olan miyometriyumda yer alan iyi huylu tümöral oluşumlara verilen addır. Adenomyozis ise rahmin iç astar tabakasının (endometrium) rahmin kas tabakasına (miyometrium) doğru büyümesiyle oluşan bir tıbbi durumdur.
İlginizi Çekebilir: Kordon Kanı Nedir?
