Yumurtalık kistleri kadınlarda özellikle üreme çağında oldukça sık görülen bir hastalıktır. Kistler yumurtalıkların içinde büyüyen çoğunlukla sıvı içerikli bu kesecikler bazen kistin tipine bağlı olarak daha yoğun içerikli hatta katı içerikli olabilir.

Yumurtalık (over) kistleri genç yaşlı her kadında görülebilir, bazen tek taraflı bazen de iki taraflı olabilmektedir.

Yumurtalık kistleri genel olarak tehlikeli olmamakla birlikte önlem alınması ve tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır. Ancak özellikle ileri yaşta görülen kistlerde kanserleşme riski olabileceği unutulmamalıdır.

Yumurtalık kistlerinin çeşitlerine göre farklı tedaviler uygulanmaktadır. Tedavi gerektirmeyen kendiliğinden geçebilecek cinste kistler olmakla beraber ilaç tedavisi gerektiren veya cerrahi tedaviye gerek duyulacak kistler mevcuttur. Bu süreçte sizler için en doğru kararı doktorunuz verecektir.

Yumurtalık Kisti Belirtileri Nelerdir?

Bulgular kistin boyutuna, yerleşim yerine ve tipine göre değişebilmektedir. Yumurtalık kistleri bazen hiçbir bulgu vermeyebilir. Rutin muayeneler sırasında ortaya çıkabilir.

Görülebilecek belirtiler arasında;

• Karın ve kasık bölgesinde ağrı
• Karında dolgunluk ve baskı hissi
• Karında gözle görülür şişlik
• Adet döngülerinde düzensizlikler
• Adet döneminde şiddetli ağrı, sancı
• Adet kanamalarında artış
• Cinsel ilişki sırasında ağrı
• Gebe kalamamak
• Sık idrara çıkma
• Bulantı, kusma
• Sindirim problemleri yumurtalık kistlerinin (over kist) habercisi olabilmektedir.

Kisti olan kadınlarda hissedilen ağrının karakteri değişkendir. Ağrı künt veya keskin olabilir; sürekli olarak hissedilebilir veya aralıklı olarak meydane gelebilir. Alt karın bölgesinde kramp tarzında ağrı yaşayan kadınlarda altta yatan neden yumurtalık kisti olabilir.

Adet dönemlerinde artan ağrılar endometrioma (çikolata kisti), adet düzensizliği veya yoğun adet kanaması polikistik over sendromu ile ilişkili olabilir. Dermoid kistler ise o tarafa lokalize değişken karakterde kasık ağrısına neden olur. Kiste bağlı yumurtalıkta kendi etrafında dönme (torsiyon) meydana gelebilir.

Bu durumda şiddetli karın ve kasık ağrısı olur ayrıca hastalarda bulantı ve kusma da tabloya eşlik edebilir.

Kadınların bu rahatsızlıklar ile karşılaşmaları durumunda hekimleri ile iletişime geçmeleri genel sağlık durumu, yaşam kalitesi, cinsel hayat kalitesi ve üreme problemlerinin önüne geçmelerini sağlayacaktır.

Yumurtalık Kisti Nasıl Anlaşılır?

Yumurtalık kisti olan hastalarda öncelikle pelvik (karından) muayene gerçekleştirilir, daha önce cinsel birlikteliği olan hastalarda buna jinekolojik değerlendirme de eklenir. Bu muayene sırasında ele gelen kitle hekimi yumurtalık kisti açısından şüphelendirir. Ardından yapılan karın veya vajinal ultrasonografi değerlendirmesi ile yumurtalık kisti tanısı kesinleştirilir.

Bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR) cihazı ultrasona göre daha az kullanılsa da tanıda bazen başvurulabilir. Bu görüntüleme yöntemleri kistin boyutu, yeri ve karakteri (iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğu) hakkında fikir edinmemizi sağlamaktadır.

Yumurtalık Kisti Neden Olur?

Yumurtalıklarda foliküller gelişirken içerisindeki yumurtayı koruyan bir sıvı içerir ve yumurta atıldığında bu folikül çatlar ve yok olur. Ancak bazen bu folikülde çatlama gerçekleşmez ve folikül daha da büyüyerek kist halini alır.

En sık karşılaştığımız kistler bu şekilde meydana gelir. Ancak çok çeşitli yumurtalık kistleri vardır ve hepsinin oluşum mekanizması farklıdır. Bu kistlerin oluşumunda genetik problemler, hormonal bozukluklar, gelişimsel bozukluklar ve yağ bezlerinin işlev bozuklukları rol alabilir.

Yumurtalık Kisti Çeşitleri Nelerdir?

Yumurtalık kistleri çok yaygındır. Boyutları bir bezelye büyüklüğünden bir kavun boyutuna (bazen daha da büyük) kadar değişebilir. En sık karşılaştığımız yumurtalık kistleri;

1-Fonksiyonel Kistler

En yaygın yumurtalık kisti türüdür. Üreme çağındaki (18-50 yaş) kadınlarda yumurtlamada işlevsel bir bozukluk olduğunda oluşurlar. İki tip bulunmaktadır:

• Folikül kistleri: Folikülün çatlamamasına bağlı olarak meydana gelir. Yardımcı üreme tedavisi gören kadınlarda yaygın olarak ortaya çıkmaktadır. Adet düzensizliğine yol açabilir. İlaç tedavisi veya cerrahi tedaviye gerek kalmadan genellikle birkaç ay içerisinde kendiliğinden yok olur.
• Hemorajik kistler: Folikül kistlerine benzer bir şekilde oluşmaktadır. Ancak bu kistlerde kist duvarındaki kılcal damarlarda çatlamaya bağlı kist içerisine kanlı bir sıvı birimi olmasıyla kist boyutları artmaktadır. Büyük boyutlara ulaşabilir. Kendiliğinden kaybolmayan veya büyük boyutlu olanlarda ilaç tedavisi ile kist boyutları küçültülmeye çalışılır. Bazen kistin yırtılması ile karın içi kanama gelişir ve cerrahi müdehale gerekebilir.

2-Dermoid kistler

Dermoid kistler genç kadınlarda görülme eğilimindedir. Bu tür yumurtalık kistleri oldukça büyüyebilir. Bu kistler genellikle saç, diş, kemik veya yağ dokusu gibi dokular içerebilir. Bunun nedeni, bu kistlerin embriyolojik dönemdeki germ hücrelerinden gelişmesidir. Yaklaşık 10 kişiden 1’inde her iki yumurtalıkta da dermoid kist gelişir. Dermoid kistler ailelesel aktarım gösterebilir.

3-Endometrioma (Çikolata Kistleri)

Endometriozisi olan birçok kadında tek taraflı veya her iki yumurtalıkta kist meydane gelir. Endometriozis, rahim duvarını kaplayan dokunun rahmin dışında başka organlarda bulunduğu bir durumdur. Bazen içi kanla dolu kistler oluşturur. Bu kistlerin içindeki eski kan çikolataya benzer ve bu nedenle bu kistlere bazen çikolata kistleri denir.

4-Kistadenom

Bu kistler yumurtalığın dış kısmını kaplayan hücrelerden gelişir. Farklı türleri vardır. Örneğin, seröz kistadenomlar ince kıvamlı bir sıvı ile doludur,  müsinöz kistadenomlar ise yoğun mukus tipi bir sıvı ile doludur. Bazıları çok büyük boyutlara ulaşabilir. Genellikle iyi huyludurlar ancak bazılarında yumurtalık kanseri gelişebilir.

5-Polikistik Over

Polikistik kelime anlamı olarak çoklu kist anlamına gelir. Bu kistler yumurtalıkta inci tanesi gibi çok küçük boyutlarda ve çok sayıda bulunur. Büyümez, ameliyat gerektirmez ancak neden oldukları hormonal dengesizliklerle adet düzensizliği, anormal kanamalar, saç dökülmesi, akne (sivilce), obezite, tüylenme ve kısırlık yapabilir.

Hangi Yumurtalık Kistleri Tehlikelidir?

Yumurtalık kistlerinin büyük bir kısmı iyi huyludur ancak bazıları yumurtalık kanseri olabilir. Bunun ayrımında ultrason değerlendirmesi çok kıymetlidir. Bazen MR ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi ek görüntüleme yöntemleri gerekebilir. Tümör belirteci olarak adlandırılan kan testleri de iyi huylu – kötü huylu kist ayrımında önemlidir.

Yumurtalık Kisti Tedavisi

Yumurtalık kistlerinde tedavi kistin tipine göre değişmektedir. Bazı kistlerde hiçbir tedaviye gerek kalmazken bazı kistler mutlaka cerrahi olarak tedavi edilmelidir.

Tedavi tercihi yaşınız, menopoza girip girmediğiniz, ultrason taramasında kistinizin görünümü ve boyutu, herhangi bir şikayetinizin olup olmadığına göre değişir.

Bilimsel yayınlar kist boyutları 5-7 cm’e ulaştıysa cerrahi olarak çıkarılmasını önermektedir.Medikal tedaviye yanıt vermeyen şiddetli ağrıya yol açan kistler de cerrahi olarak çıkarılmalıdır.

Dermoid kistlerde ise kist boyutu 5 cm olduğunda mutlaka çıkarılmalıdır. Bu kistlerin herhangi bir ilaç tedavisi yoktur.

Çikolata kistlerinin yönetimi özelleştirilmelidir. Medikal veya cerrahi tedavi kararı çok dikkatli alınmalıdır. Bu kararı alırken kişinin şikayetleri, kistin boyutu, kiste eşlik eden başka endometriotik odakların varlığı, kişinin çocuk istemi belirleyici olmaktadır.

Laparoskopik (Kapalı) Yumurtalık Kisti Ameliyatı

Yumurtalık kistlerini kapalı (laparoskopik) ameliyat ile almak mümkündür. Bu tedavi yöntemiyle birlikte hastalar ağrısız bir şekilde tedavi olma imkanı kazanırlar. Bu işleme tıp dilinde kistektomi adı verilmektedir.

Kapalı (laparoskopik) ameliyat veya açık ameliyat kistin büyüklüğüne, karakterine ve hastanın genel sağlık durumu ile yaşına bakılarak karar verilmektedir. İleri yaşlardaki hastalarda riskli kistlerin bulunduğu durumlarda kistin yanı sıra rahim ve yumurtalıklar da alınabilmektedir.

Kapalı (laparoskopik) ameliyatlar yaklaşık olarak bir saat gibi bir sürede tamamlanmaktadır. Kapalı şekilde gerçekleşmiş operasyon sonrası hastalar genelde bir gece sonunda evlerine dönmektedirler. Ancak bu süreç açık ameliyatlarda daha uzun sürmektedir.

Günümüzde hastaların çok daha hızlı iyileşme göstermesi ve günlük yaşantılarına hızlı geçiş yapmaları adına kapalı ameliyatlar çok daha fazla tercih edilmektedir. Kapalı ameliyat yönteminde hastanın karnında 0.5 cm ve 1 cm boyutlarında kesiler açılarak bu deliklerden girilererek kist çıkarılır. Kesi oldukça küçük olduğu için hasta da kısa sürede iyileşme gösterir.

Açık ameliyatlarda ise hastalar sezaryen operasyonlarında olduğu şekilde karın alt kısmı 8-10 cm kesilerek gerçekleştirilir. Hem açık hem de kapalı kist ameliyatları genel anestezi altında yapılmaktadır.

Kist Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Etmek Gerekir

Ameliyat sonrası doktorunuz yapmanız veya yapmamanız gerekenleri söyleyecektir ancak özetleyecek olursak; banyo operasyondan iki gün sonra ayakta duş şeklinde yapılabilir. 10 gün sonunda denize, küvete, havuza, girilebilir. 20 gün boyunca cinsel ilişki yaşanmamalıdır.

Taburcu olduktan sonra tekrar dikiş aldırmaya gerek yoktur, bu dikişler kendiliğinden eriyecektir. Ameliyat sonrası bir süre vajinal lekelenmeleriniz olabilir. Ameliyat sonrası verilen ilaç tedavilerinin düzenli kullanılması gerekmektedir.

Yumurtalık Kistleri Nasıl Takip Edilir

Fonksiyonel kistler (folikül kistleri, hemorajik kistler) olarak adlandırdığımız bazı yumurtalık kistlerinde genellikle iki ay sonra olmak üzere regl bitimi ultrason değerlendirmesi yapılır. Bu değerlendirmede kistin sıklıkla kaybolduğu görülür. Kistin kaybolmasının ardından daha fazla görüntüleme testine gerek kalmamaktadır. Eğer kistlerde kendiliğinden gerileme gözlenmez ise doktorunuz doğum kontrol haplarını tedavide tercih edebilir.

Polikistik over kistlerinde ise hastaya verilen tedaviler sonrası 3 ay veya 6 aylık süreçlerde ultrason ile kistler tekrar gözlemlenirken ayrıca klinik bulgulardaki gerileme ve laboratuvar değerlerindeki düzelme incelenir.

Bazı yumurtalık kistlerinde diğerlerine oranla tekrarlama olasılığı daha yüksektir. Endometrioma (çikolata kisti) olan hastalarda medikal tedavi tercih edildiğinde yakın bir takip yapılmalıdır.

Yumurtalık Kisti Kısırlık Yapar Mı?

Kadınlar tarafından merak edilen bir diğer konu da yumurtalık kisti gebeliğe engel olur mu sorusudur. Çoğu yumurtalık kisti ile doğurganlık arasında ilişki yoktur.

Polikistik over sendromu olan kadınlarda yumurtlama (ovulasyon) bu kistlerden dolayı bozulduğu için kısırlık gelişebilir.

Burada özellikle altının çizilmesi gereken konulardan bir diğeri de endometrioma denilen çikolata kistleridir. Bu kistlerde hem karın içinde meydana gelebilecek yapışıklıklardan dolayı hem de yumurta rezerv ve kalitesi azalacağından dolayı gebelik şansı azalabilir.

Kısa süre içerisinde hızla büyüyen ve aynı zamanda yayılan yumurtalık kitlelerinin kanser olma ihtimali vardır. Bu noktada hastalar için bütün kanser tiplerinde olduğu gibi erken tanı çok önemlidir. Bu yüzden yumurtalık kisti şikayeti olsun olmasın tüm yaş grubu kadınların mutlaka yıllık jinekolojik kontrollerini yaptırması ve hekiminin takibinde olması gerekmektedir.

***İnternet sitemizde yer alan bilgiler tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemler için doktorunuza danışmanız gerekmektedir.