RAHİM ve İDRAR TORBASI SARKMASI

Tıp dilinde pelvik (genital) organ prolapsusu olarak adlandırdığımız durum. Pelvis adı verilen kemik yapı içerisinde bulunan rahim, mesane (idrar torbası) ve makattan (barsakların son bölümü) bir veya birkaçının aşağıya doğru yer değiştirerek vajinadan fıtıklaşması durumudur.

Rahim sarkmasına veya rahmi alınmış kişilerde vajinanın tepe noktasının sarkmasına sıklıkla mesane sarkması (sistosel), barsak sarkması (rektosel) veya idrar kaçırma eşlik edebilir. Genital organlarda meydana gelen bu sarkmanın nedeni pelvisteki bu yapıları destekleyen kas, bağ dokusu ve bağlarda meydana gelen zayıflama ve yırtılmalardır.

Rahim sarkması her yaşta görülebilir ancak ileri yaştaki kadınlarda daha da fazla görüldüğü gözlemlenmiştir. 50 yaş üzerindeki kadınların yaklaşık yarısında meydana gelmektedir. Bu hastalarında da büyük kısmında yaşam kalitesini düşürecek bulgulara neden olmaktadır.

Rahim Sarkması Nedenleri

Rahim sarkmasına sebep olan faktörlerin başında ileri yaş ve gebelik ile ilişkili olumsuzluklar gelir. Özellikle çoğul gebelik karın içi kasları ve bağ dokusunu gevşeterek sarkmaya sebep olabilir. Çoğul gebelik veya hayat boyu yapılan doğum sayısının fazla olması veya bu doğumlarda çocuğun ortalamanın üzerinde bir kiloda olması ya da doğumun sebep olduğu travmalar yine sıkça görülen rahim sarkması sebeplerindendir.

Bunlar dışında ortalamanın üzerinde aşırı bir kiloya sahip olmak rahimdeki bağ dokusunu zayıflatarak bu kısımda bir baskı oluşturarak sarkmalara sebep olmaktadır. Bu nedenle obezite birçok hastalığa sebep olmakla birlikte burada da karşımıza çıktığından önemle üzerinde durulması ve önlenmesi gereken bir konudur. Kronik öksürük da yine rahim sarkmasını tetikleyici bir nedendir.

Menopoz sonrası oluşan doku kaybı üzerine bu alanda oluşan gevşeme rahim sarkmasını en çok hızlandıran sebeplerin başında gelmektedir. Kabızlığın kronik bir hal alması da yine rahim sarkması nedenleri arasındadır. Birçok hastalığı tetikleyen ve bağ dokusunu zayıflatan sigara da rahim sarkmasını tetiklemektedir.

Yine bir aile öyküsüne sahip olmanız da rahim sarkmasının genetik faktörlerle oluşma sebeplerindendir. Bunlar dışında pelvik bölgeden geçirilen ameliyatlar yine tetikleyici bir rol oynamaktadır.

Rahim sarkasını tetikleyecek faktörleri sıralayacak olursak:

• İleri yaş ve menopoz süreci
• Çok sayıda doğum yapmış olmak
• Çoğul gebelik
• İri bebek doğumlar
• Doğumun uzun sürmesi
• Forceps, vakum gibi yardımcı aletler gerektirecek zor doğumlar
• Histerektomi (rahim alınması) gibi pelvik cerrahi geçirmiş olmak ya da tekrarlayan pelvik organ prolapsusu (genital organ sarkması) cerrahisi geçirmek,
• aşırı kilolu olmak veya obezite,
• Ailede pelvik organ prolapsusu (genital organ sarkması) hikayesi olması
• Kronik kabızlık
• Kronik öksürük (KOAH, astım)
• Ağır kaldırmak
• Sigara tüketimi

Rahim Sarkması Hangi Şikayetlere Neden Olur?

• Genital organ sarkması hafif düzeyde olan kadınlarda herhangi bir şikayet olmaz. Şikayet ve bulgular sabah saatlerinde daha azken günün ilerleyen saatlerinde artarak ortaya çıkar. Rahim sarkmasının neden olabileceği şikayetler şunlardır;
• Kasıklardan aşağıya doğru ağırlık veya baskı hissi
• Vajinadan bir şey dışarı doğru fıtıklaşıyormuş hissi
• Vajinada gevşeklik hissi
• Vajinadan dışarı doğru sarkan kitle
• Yürürken, öksürürken, hapşırırken, ağırlık kaldırırken bu şikayetlerde şiddetlenme olması
• İdrar kaçırma, sık idrara çıkma, idrara çıktığında boşaltamama hissi ve tuvalette uzun zaman geçirme
• Kabızlık, tuvalet alışkanlıklarında değişiklikler
• Alt bel ağrısı
• İlişki sırasında ağrı
• Yürürken rahatsızlık hissi
• Sarkmaya bağlı kıyafetlerle temas eden vajina yüzeyinde ülser yaralarının oluşması ve kanamalar
• Yürürken veya ilişki sırasında ses gelmesi
• Tekrarlayan vajinal enfeksiyonlar

Rahim Sarkması Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Peki rahim sarkması olduğu nasıl anlaşılır? Sarkmanın yaratacağı bel ağrıları ilk belirtilerdendir. Özellikle bu ağrılar belinizin alt kısmında olur. Zaman zaman oluşan vajinal kanamalar, özellikle fark edilir derecede bir akıntı artışı da belirtiler arasındadır. Rahimde hissedeceğiniz bir ağırlık hissi veya vajinal gevşeme hissi de diğer belirtilerdendir.

Sistosel (İdrar Kesesi) Sarkması Nedir?

Sistosel, mesane ve vajinal duvar çevresindeki destekleyici dokuların zayıflayıp esneyerek mesane ve vajinal duvarın vajinal kanaldan aşağıya ve hatta bazen vajinadan dışarıya doğru hareket etmesidir. Genellikle vajina duvarını destekleyen kaslar ve bağ dokuları mesaneyi yerinde tutar. Sistosel ile vajinayı destekleyen kaslar ve dokular zayıflar ve gerilerek mesanenin vajinaya doğru doğmasına yol açar. Bu durum Halk arasında idrar kesesi sarkması olarak bilinir. Özellikle öksürme, hapşırma, ağır cisimler taşıma gibi karın içi basıncın arttığı durumlarda hastalar vajinada şişmiş bir mesaneyi elleriyle fark edebilirler veya idrar kaçırma şikayetiyle hekime başvurabilirler.

(Sistosel ve tedavi yöntemleri hakkında daha detaylı bilgi almak için SİSTOSEL yazımızı inceleyebilirsiniz)

Rektosel Nedir?

Rektosel bir fıtıklaşmadır. Kalın bağırsağın son noktasında oluşur. Rektum (kalın bağırsağın son kısmı) vajinaya doğru çıkıntı oluşturmasıyla oluşan bu fıtığa rektosel denir. Rektosel oluşumunda rektum ile vajina arasındaki bağların ve kas yapıların zayıflayıp kopması rol oynamaktadır.

Çok sayıda doğum yapanlarda, ileri yaştaki kadınlarda oluşma olasılığı ciddi oranda fazladır. Toplumda görülme oranı %20 ve %80 arasında değişmektedir. Tabi ki kadınlara özgü bir hastalık değildir. Erkek bireyler de bu hastalık görülebilir.

Rektosel yani bağırsak fıtığının birçok nedeni vardır. Bağırsak fıtığı olan kişilerde gündelik yaşantılarında aksamalar, yaşam kalitesinde düşme görülebilir. Sindirim ve boşaltım sisteminin bir parçası olan bağırsaklar; anatomik yapısı ve organların birçoğu ile doğrudan ilişkisi olmasını göz önünde bulundurursak birçok hastalığa yakalanmak için açık hedef haline gelir.

(Rektosel ve tedavi yöntemleri hakkında daha detaylı bilgi almak için REKTOSEL yazımızı inceleyebilirsiniz)

Rahim Sarkması Tanısı Nasıl Koyulur?

Hayat kalitesini düşüren şikayetlerin oluşmasıyla beraber yapılan doktor ziyaretinde kolaylıkla tanı koyulabilmektedir. Mevcut şikayetler ışığında yaılacak jinekolojik muayene ve ultrasonografi değerlendirmesi ile tanı kolaylıkla koyulabilir.

Hem muayene masasında hem de ayakta öksürme ıkınma hareketleriyle sarkan organlar ve sarkma şiddeti beraberinde eşlik eden idrar kaçırma gibi başka problemlerin varlığı değerlendirilebilir. Bazı durumlarda MR ve idrar yolları görüntülemesi de istenebilir.

Rahim Sarkması Nasıl Tedavi Edilir?

Rahim sarkması tedavisi yöntemi; kadının yaşına, hastalığın evresine, genel sağlık durumuna, eşlik eden başka rahatsızlıkların varlığına, sarkmaya eşlik eden başka organların varlığına, idrar kaçırma varlığına ve ilerleyen dönemde hamilelik planına göre değişmektedir.

Ameliyatsız Rahim Sarkması Tedavi Yöntemleri

Hafif formda olup erken evre olarak değerlendirilen genital organ sarkması olan kadınlarda bazı egzersizler ve lokal ilaç tedavileri uygulanabilir. Bu egzersiz tedavilerinden en önemlisi evde de kolaylıklıkla uygulanabilecek Kegel Egzersizleridir. Kegel egzersizleri, pelvik taban kaslarını güçlendiren egzersizlerdir.

Bu kasların zayıflığı rahim sarkmasının ana sebebidir. Pelvik taban kas eğitimi olarak da adlandırılan kegel egzersizleri, sarkma problemlerini tedavi etmek ve kas kontrolünü iyileştirmek için yapabileceğiniz basit egzersizlerdir. Egzersizler mesaneyi, rektumu ve rahmi destekleyen pelvik taban kaslarını güçlendirir. Pelvisinizin önünden arkasına bir hamak gibi uzanan bu kaslar, istemsiz idrar, dışkı veya gaz çıkarmaktan kaçınmanıza yardımcı olabilir.

Ayrıca özellikle menopozdaki hastalarda lokal östrojen uygulamaları (krem, tablet) vajinal dokunun canlılığını artırıp sarkmanın şiddetini azaltabilir.

Pesser adı verilen vajinal halkalar da ameliyat edilemeyecek kadar ileri yaştaki veya kronik hastalıkları olan kadınlarda sarkan yapıları vajina içinde tutmak için uygulanabilir. Vajinal pesser, rahmi desteklemek için vajinanıza yerleştirilen plastik veya kauçuk bir halkadır.

Pesser gerçek sarkmayı düzeltmez veya iyileştirmez, ancak pesserin sağladığı ekstra destek semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Kullanılacak peserin boyutunu kişinin muayenesine göre doktor belirler ve halkayı kendi başınıza nasıl temizleyip yeniden takacağınızı gösterir.

Pesser ameliyatın riskli olduğu çok ileri yaş kadınlarda, ciddi sistemik hastalığı olan kadınlarda, ameliyata geçici bir alternatif olarak kullanır. Normalden büyük pesser kullanıldığında vajinal ağrı, ülser, ülser gibi problemler görülebilir. Ayrıca pesser kullanan kadınların bu halkayı düzenli olarak dezenfekte etmesi gerekmektedir. Aksi takdirde ciddi enfeksiyonlar ortaya çıkabilir.

Rahim Sarkması Ameliyatı

Rahim sarkması vakalarında esas tedavi cerrahidir. Cerrahi açık ameliyat, kapalı (laparoskopik) ameliyat ve vajinal ameliyat şeklinde yapılabilir. Bu ameliyatlarda temel hedef sarkan yapıların karın içerisinde ligamentlere asılmasıdır. Rahim sarkması olan bir kadında tedavide sadece rahmin alınması yanlış ve yetersiz bir tedavi olacaktır.

Çünkü ilerleyen zamanda bu sefer vajinanın tepe noktasında sarkma gerçekleşebilir. Rahim sarkmasında ideal yaklaşım askı ameliyatlarıdır. Bu ameliyatlar arasında da altın standart tedavi yöntemi sakropeksi (sakrokolpopeksi veya sakrohisteropeksi) ameliyatıdır.

Obliteratif (Tıkayıcı) Yöntemler

Vajinal yoldan gerçekleştirilen bu ameliyatta amaç sarkan yapıları çıkararak vajina girişinin tamamen kapatılmasıdır. İleri yaşta olan, kronik hastalıkları olan, genel anesteziyi kaldıramayacak hastalarda Kolpoklezis (Lefort İşlemi) işlemi uygulanabilir. Bu ameliyat sonrası vajina tamamen kapatılacağı için cinsel birliktelik gerçekleşemeyecektir, bu durum hasta ile mutlaka ameliyat öncesi detaylı bir şekilde konuşulmalıdır.

Vajinal Askı Yöntemleri

Sakrospinöz fiksasyon ve uterosakral bağın asılması bu yöntemlerdendir. Daha hafif sarkması olan hastalarda veya sistemik hastalıkları olup genel anestezi alamayacak hastalarda tercih edilebilir. Ancak daha şiddetli sarkmalarda veya tekrarlayan sarkmalarda sakropeksi öncelikli tercih olmalıdır.

Laparoskopik (Kapalı) Askı Ameliyatı

Sakropeksi (sakrokolpopeksi veya sakrohisteropeksi) rahim sarkmasında altın standart tedavi yöntemidir. Laparoskopik (kapalı) olarak gerçekleştirilen bu cerrahide rahim veya vajinanın tepe noktası mesh adı verilen örgü aracılığıyla kuyruk sokumu kemiğine sabitlenir. Bu örgü pelvik organlardaki doğal destek bağ dokularını taklit edecek şekilde rahim, idrar torbası ve barsakların son bölümünü normal yerinde tutar.

Rahim Sarkması Riskini Nasıl Azaltabiliriz

• Genç yaşlardan itibaren düzenli olarak Kegel egzersizleri yapmak ve pelvik taban kaslarını kuvvetlendirmek
• Kabızlıktan kaçınmak. Bol lifli gıdalar tüketip, bitkisel ağırlıklı beslenmek ve bol sıvı almak.
• Ağır kaldırılmaması
• Sigaradan uzak durmak, kronik öksürüğü tetikleyecek astım gibi hastalıkların tedavi edilmesi.
• Düzenli spor ve beslenme ile obeziteden kaçınmak

***İnternet sitemizde yer alan bilgiler tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemler için doktorunuza danışmanız gerekmektedir.