Gebelik Döneminde Testler Neden Yapılmaktadır?

Gebelik dönemi, cinsel ilişki sırasında kadın üreme organı olan yumurtanın erkek üreme hücresi sperm ile döllenmesiyle başlayan süreç olup, ortalama 37-41 hafta sürmektedir. Gebelikte, vücuttaki değişimlerin düzenli bir şekilde takip edilmesi ve gebeliğin sağlıklı bir şekilde sonuçlanabilmesi için, birtakım laboratuvar testlerinin uygulanması gerekmektedir.

Gebelik Döneminde Uygulanması Gereken Testler

Gebelik döneminde testler neden yapılır konusu pek çok kişi tarafından merak edilir. Gebelikte uygulanan testler, gebeliğin oluştuğu zamandan doğumun gerçekleşmesine kadar olan sürecin sağlıklı bir şekilde ilerleyip ilerlemediği ve annenin sağlık durumuyla ilgili önemli bilgiler edinebilmeyi sağlar. Gebelik sürecinde yapılacak olan testlerin bir bölümü, gebeliğin belirli dönemlerinde uygulanan testlerdir. Bu testler, gebelik süreci boyunca mevcut olan veya meydana gelebilecek problemlerin tespiti, tanısı ve önlem alınması bakımından oldukça önemlidir. Gebelik döneminde uygulanan testlerin bir bölümü ise, gerekli görülen durumlarda yapılır.

Gebelik Döneminde Yapılması Önerilen İlk Test Nedir?

Gebelikte yapılması gereken ilk test öncelikle beta HCG dediğimiz kanda gebelik testidir. Bu test hem gebeliğin gerçekten var olup olmadığını göstermesi hem de dış gebelik ve rahim içi gebeliğin ayırt edilmesi bakımından önemlidir.

Beta hCG gebeliğin oluşumundaki ilk evrelerde bile kendini belli edecek artışlar gösterdiği için, gebeliğin tespiti açısından oldukça önemli bir parametredir. Kan ve idrar testi aracılığıyla kolay ve hızlı şekilde ölçümlenebilir.

Beta hCG testi, laboratuvar koşullarında basit bir kan testiyle gerçekleştirilebilir. Genellikle aynı gün sonuçlar alınır. Kan testi öncesinde dikkat edilmesi gereken bir durum mevcut değildir, istenilen saatte, açlık tokluk durumu fark etmeksizin test gerçekleşmektedir. Zamanlama olarak adet döngüsünden birkaç gün sonra yapılması daha uygun olacaktır. Beta HCG değeri ön tanı olarak değerlendirilirken, kesin tanıya ulaşmak için ultrason muayenesi gereklidir.

Hamilelik Dönemi Boyunca Yapılması Önerilen Rutin Testler Nelerdir?

Gebelikte yapılması gereken ilk testler, 6.- 8. haftalarda gerçekleştilir. Bu dönemde yapılması gereken testler ise kişiden kişiye göre farklılık gösterse de genel anlamda gebelik dönemindeki temel kontrolleri içerir.

Ultrasonografi

Ultrason muayenesi ile, kalp atımı mevcut olan embriyonun ve bu embriyoyu besleyen gebelik kesesinin görüntülenmesi mümkündür. Ultrason muayenesi ile aynı zamanda, miyom, kist gibi herhangi bir kitlenin var olup olmadığı da araştırılabilmektedir. Ultrason ile, bebeğin gelişimi, boyu, kilosu, yerleşim yeri, rahim ağzının uzunluğu ve şekli de değerlendirilebilir.

Gebeliğin 24-28. haftalarında, ileri düzey ultrasonografi ile bebeğin organlarına bakılır, beyinde, omurilikte, yüzde, kollar ve bacaklarda, iç organlarda hayatı tehdit edecek ya da engelliliğe yol açacak önemli bir yapısal anomali var mı değerlendirilir.

Kan Uyuşmazlığı Testi

Gebelik döneminde yapılacak ilk tetkiklerden biri kan grubu testidir. İndirekt Coombs Testi olarak adlandırılan Kan Uyuşmazlığı Testi ile anne adayının kan grubu ve kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir antijen olan Rh faktörünün varlığı incelenmektedir. Rh faktörü bebeğin sağlığı açısından oldukça önemli olup, anne adayı Rh negatif, bebek ise Rh pozitif olduğunda, kan uyuşmazlığı dediğimiz durum söz konusu olmaktadır.

Kan uyuşmazlığı, anne adayının kan grubundaki Rh faktörü ile bebeğin kanındaki Rh faktörü arasındaki uyumsuzluk sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Rh faktörü, genetik olarak anne ve babadan alınan bir değerdir.

Gebelik sürecinde anne adayı ile bebek arasında bulunan Rh uyumsuzluğu (annenin Rh negatif, bebeğin ise Rh pozitif olması) bebeğin sağlığı açısından önemli sorunlara neden olabilir. Rh negatif annenin ilk Rh pozitif bebeğini doğurmasının ardından anne antikor üretir. Böylece ikinci bir Rh pozitif bebeğe hamile olması durumunda bu antikorlar plasentayı geçerek bebeğe ulaşmaktadır.

Antikorlar bebeğe geçtikten sonra bebeğin kanında yer alan kırmızı kan hücrelerini yok etmeye başlar. Bunun sonucunda bebeğin kalp atımları anne karnında durabilir veya bebekte “hidrops fetalis” dediğimiz anne karnındaki ya da yeni doğmuş bir bebeğin dokularında, organlarında ve vücut boşluklarında yüksek miktarda sıvı birikmesi söz konusu olabilir.

İndirect Coombs testi yapılır ve anne adayından daha önce düşük, kürtaj ya da ölü doğum öyküsü olup olmadığı öğrenilir. Bu testin amacı çiftler arasındaki kan uyuşmazlığını saptamak değil, anne adayı ile bebek arasında herhangi bir kan etkileşimi durumu olup olmadığını tespit etmektir. İndirect Coombs testinin negatif olması annenin kanında bebeğin kanına karşı herhangi bir antikorun üretilmediği anlamına gelir. Bebek ile anne arasında kan uyuşmazlığı olsa da anne kanında antikor olmaması, bebeğin kanının annenin kanına karışmamış ve herhangi bir etkileşim meydana gelmemiş olduğu anlamına gelir.

İndirekt coombs testinin negatif olması annenin kanında bebeğin kanına karşı herhangi bir antikorun üretilmediği anlamına gelir. Bebek ile anne arasında kan uyuşmazlığı olsa da anne kanında antikor olmaması, bebeğin kanının annenin kanına karışmamış ve herhangi bir etkileşim meydana gelmemiş olduğu anlamına gelir. Bu durumda koruyucu amaçla gebeliğin 3. trimesterde ve doğumdan sonra kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

İndirekt coombs testinin pozitif çıkması ise risk teşkil etmektedir. Testin pozitif olması annenin kanında bebeğin kanına karşı antikor bulunduğu, annenin kanı bebeğin kanına karışırsa, bebeğin kırmızı kan hücrelerine karşı yıkıcı bir etkisi olacağı anlamına gelir.

Anne adayı ve bebek arasında kan uyuşmazlığı varsa genellikle ilk bebek zarar görmemektedir. Bunun nedeni de bebekten anne adayına geçen kana karşı anne adayının antikor üretmesidir. Bu nedenle kan uyuşmazlığı için yapılacak tetkikte mutlaka daha önce düşük, kürtaj ya da ölü doğum öyküsü olup olmadığı sorgulanmalıdır.

İlk doğumda bebek, annenin geçmişte düşük, kürtaj ya da ölü doğum öyküsü olmadığı durumda, genellikle Rh uyuşmazlığından etkilenmez. Ancak annede zamanla antikorlar gelişir ve Rh negatif annenin ikinci gebeliğinde de bebek Rh pozitif olursa kan uyuşmazlığı ikinci bebeği etkiler. Bu sorun, iyi bir gebelik takibi yapıldığı durumda daha az görülür.

Tam Kan Sayımı

Tam kan sayımı, anne adayında herhangi bir sağlık probleminin olup olmadığı veya var olan bir hastalığın takibi amacıyla uygulanan ilk testlerden biridir.

Tam kan sayımı anne adayının kansızlığının olup olmadığını göstermesi ve mevcut sağlık durumunun değerlendirilmesi için oldukça önemlidir.

Tam kan sayımı ile elde edilen parametreler anne adayının mevcut sağlık durumunu yansıtmasının yanında, gebelik sürecinde bebeğin gelişimi için hangi takviyelere ne düzeyde ihtiyacı olduğunun belirlenmesini sağlar.

Gebelik süresi boyunca da hekimin gerekli gördüğü aralıklarla tam kan sayımı incelemesine devam edilir. Böylece gerekli müdahalelerin zamanında yapılması ve gebelik sürecinin en iyi şekilde geçirilerek sağlıklı bir doğum ile sonlanması sağlanmış olur.

Şeker Yükleme Testi

Anne adayında gebelik öncesinde şeker hastalığı olmamasına rağmen, gebelik döneminde kanda glikoz yani şeker seviyesinde yükselme olabilir. Bu anne adayındaki gebelik şekerini işaret edecek bir gelişmedir. Gebelik döneminde 24 ve 28 haftalarda yapılan şeker su testi olarak da bilinen, şeker yükleme testiyle yapılacak taramalarda bu sorun belirlenebilir.

Gebelik döneminde gelişen yüksek kan şekerinin (gestasyonel diyabet) tespit edilmesi amacıyla yapılan şeker yükleme testi, vücudun dışarıdan şeker alınmasına verdiği cevabı inceler.

Tam İdrar Tahlili

Gebelik sürecinde sık periyotlarla tam idrar tahlili yapılmadır. Bunun amacı idrarda enfeksiyon bulgularını ortaya çıkarmak, erken gebelik döneminde yoğun bulantı ve kusmaları olan anne adayının genel beslenme durumunu değerlendirmek, gebeliğin ilerleyen aşamalarında idrarda protein varlığını ortaya çıkarmak (idrarda protein varlığı preeklampsi bulgusu olabilir) ve anne adayının yeterli su içip içmediğini değerlendirmektir (yetersiz su içildiğinde idrarın rengi koyulaşır ve yoğunluğu artar).

Enfeksiyon Tarama Testleri

Gebelikte hem anne adayını hem de bebeği etkileyebilen enfeksiyonlar için tarama testi yapılması gereklidir. Bu testler; Hepatit B, Hepatit C, HIV, VDRL, Toksoplazma, CMV, Rubelladır. Bu enfeksiyonların ortak özelliği düşük, ölü doğum, prematürite, büyüme geriliği, doğumda veya hemen sonra görülen akut hastalık ile sonuçlanabilmeleridir.

Hepatit B

Hepatit B, Hepatit B virüsünün neden olduğu karaciğeri etkileyen ciddi bir hastalıktır. Hepatit B virüsü kan, cinsel yol ve vücut sıvılarının (tükürük, salya) yakın teması ile bulaşır. Hepatit B, doğum esnasında anneden bebeğe geçebilir. Tanısı kan testiyle konulabilen Hepatit B, tedavi ve takibi yapılmadığı zaman siroza ya da karaciğer kanseri gibi ciddi hastalıklara neden olabilir.

Hepatit C

Hepatit C, kan yoluyla bulaşan Hepatit C virüsünün neden olduğu bir karaciğer hastalığıdır. Hepatit C taşıyıcısı gebelerde virüsün bebeğe bulaşma riski %10’dan az olarak tahmin edilmekle birlikte, bu geçişin gebeliğin hangi döneminde olduğu henüz net olarak tespit edilememiştir.

Aids (HIV) Taraması

HIV (Human Immunodeficiency Virus / İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), kan ve korunmasız cinsel ilişki yoluyla bulaşan ve vücudun çeşitli dokularına yerleşebilen, ancak esas etkilerini bağışıklık sistemi üzerinde gösteren bir virüstür.

HIV, temel olarak beyaz kan hücrelerini yok ederek bağışıklık sistemini baskılayıp, vücudu enfeksiyonlara karşı savunmasız bırakmaktadır.

Gebelikte HIV virüsü taşıyıcısı olan anne, hamilelik süresince, doğum sırasında ve doğum sonrası dönemde bebeğe virüsü geçirebilir.

VDRL Testi

VDRL testi, frengi hastalığına yol açan bakterinin vücutla teması olup olmadığını belirlemek için kullanılan bir testtir. Frengi, bir yara ile doğrudan temas halinde ya da cinsel ilişki yoluyla yayılan trepenoma pallidum bakterisinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Tedavi edilmez ise beyin, sinir, göz ve iç organlarda ciddi hasarları beraberinde getirerek ölüme neden olur.

Toksoplazma Testi

Toksoplazma tek hücreli bir mikroorganizmadır. Genellikle kedilerde meydana gelir ve bazı çiftlik hayvanlarını da enfekte edebilir. Toksoplazma her ne kadar hayvanlarda meydana gelse de, insanları da enfekte edebilen bir hastalıktır.

Toksoplazma, hayvanlardan insanlara direk temas yoluyla bulaşmaz fakat hayvan dışkısıyla, dışkının bulaştığı eşyalar yoluyla ya da enfekte olan çiftlik hayvanlarının az pişmiş olarak besin yoluyla tüketilmesiyle bulaşabilir. Gebelikte enfeksiyon riskinden şüphelenilir ise kan testi istenebilir.

CMV ve Rubella Testleri

CMV vücut sıvılarında bulunan bir DNA virüsdür ve yakın temas veya cinsel ilişki ile bulaşır. CMV ile enfekte olan insanların çoğunda herhangi bir şikayet gözlemlenmez iken, %15’lik kısmında grip benzeri boğaz ağrısı, ateş, eklem ağrısı, lenf bezlerinde büyüme gibi şikayetler olur. Bebeğe bulaşma riski gebeliğin ilk yarısında daha yüksek olup, CMV’ye bağlı düşük doğum ağırlığı, mental gerilik, sarılık, karaciğer, görme ve işitme sorunları gibi rahatsızlıklar gelişebilir.

Damlacık yoluyla bulaşan viral döküntülü bir hastalık olan Rubella, 2-3 hafta kuluçka süresinden sonra hastada yüzden başlayıp sırasıyla gövdeye, kollara, bacaklara yayılan ve kısa bir süre içinde kaybolan döküntüler oluşur. Gebenin kızamıkçıklı bir hastayla temas ettiğinden şüphe ediliyorsa derhal test yapılmalıdır. Gebeliğin ilk 3 ayında enfeksiyonun bebeğe bulaşma olasılığı yüksektir. Gebeliğin geç dönemimde enfeksiyon geçiriliyorsa bebeğe bulaşma olasılığı düşüktür.

Tiroid Fonksiyon Testi

Tiroid hastalığı annenin yanı sıra bebeğin gelişimini de olumsuz yönde etkilediği için serbestT4 ve TSH testi yapılması oldukça önemlidir. Tiroid fonksiyon bozukluğunun anne ve bebek üzerinde ciddi olumsuzluklar ile birlikte seyredebilmesi nedeni ile gebelik planlayan tüm kadınlara ve tüm gebelere başlangıçta tiroid fonksiyon testleri yapılmalıdır.

İlginizi Çekebilir : Gebelikte Fiziksel Aktivite ve Seyahat Nasıl Olmalıdır?

***İnternet sitemizde yer alan bilgiler tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemler için doktorunuza danışmanız gerekmektedir.