Bir kadının normalden beklenenden daha erken menopoza girmesine erken menopoz denir. Menopoz her kadının yaşadığı biyolojik bir süreçtir. Menopoz yaşı dünya genelinde 45-55 olup, Türkiye’de ortalama menopoz yaşı ise 46-48 yaştır. Doğal menopoz çoğunlukla 45 yaş sonrasında başlar. Ancak nadiren de olsa 40 yaş öncesinde de menopoz başlayabilir. Bu durum erken menopoz olarak tanımlanmaktadır. Yapılan araştırmalar Türkiye’de her 100 kadından 3’ünün erken menopoza girdiğini göstermektedir. Menopoz ve erken menopozun belirtileri benzerdir. Erken menopozda erken teşhis çok önemlidir. Belirtilerin görülmeye başlanması ile birlikte yapılacak en doğru şey bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmaktır.
İçindekiler
Erken Menopoz Neden Olur?
Erken menopoz açısından risk teşkil eden durumlar aşağıdaki gibidir:
- Genetik Faktörler: Ailenizde erken menopoz öyküsü varsa, bu durum sizin için risk faktörü olabilir. Anneniz, kız kardeşiniz veya ailenizdeki başka bir yakın akrabanız erken menopoza girdiyse bu risk artabilir. Genetik yatkınlık erken menopozun en yaygın nedenlerinden biridir.
- Otoimmün Hastalıklar: Bazı otoimmün hastalıklar, kadınların yumurtalıklarına zarar verebilir ve erken menopoza yol açabilir. Bu hastalıklar arasında tiroidit, lupus ve romatoid artrit bulunur.
- Kemoterapi ve Radyoterapi: Kanser tedavisi için uygulanan kemoterapi ve radyoterapi, yumurtalıkların hasar görmesine neden olabilir ve bu da erken menopoza yol açabilir.
- Cerrahi Girişimler: Bazı jinekolojik cerrahi prosedürler, yumurtalıklara zarar verebilir ve bu da erken menopoza yol açabilir. Erken menopoz, rahim veya yumurtalıkların alınması için yapılan histerektomi veya ooferektomi ameliyatından kaynaklanabilir. Cerrahi menopoz her iki yumurtalığın da alınmasını tanımlamak için kullanılan terimdir.
- Sigara İçmek: Sigara içmek, erken menopoz riskini artırabilir.
- Kötü Beslenme ve Düşük Vücut Kitle İndeksi: Düşük vücut kitle endeksi vücudun yeterli besin alamamasına ve hormonal dengenin bozulmasına neden olabilir.
- İlaçlar ve Kimyasal Maruziyet: Bazı ilaçlar ve kimyasallar, yumurtalıklara zarar verebilir ve erken menopoza yol açabilir.
- Stres: Kronik stres, hormonal dengesizliklere yol açabilir ve bu da erken menopozu tetikleyebilir.
Erken menopoz semptomları genel olarak menopoz semptomlarıyla benzerdir. Sıcak basmaları, gece terlemeleri, vajinal kuruluk, cinsel istek eksikliği, uyku sorunları, saç dökülmesi ve cilt kuruluğu, kilo alımı ve ruh halindeki değişimler en sık görülen belirtilerdir.
Menopoz riski altında olduğunuzu düşünüyorsanız veya bu konuda endişeleriniz varsa kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile iletişime geçmeniz oldukça önemlidir.
İlginizi Çekebilir: Adet Söktürücü İlaçlar Nelerdir?
Erken Menopoz Belirtileri
Erken menopoz, genel olarak menopoza benzer semptomlarla sonuçlanabilir. Menopoz sırasında kadının adet döngüsü durur, doğurganlığı durur ve hormonal değişiklikler meydana gelir. Menopozun yaygın bir belirtisi, ani aşırı sıcaklık hissi, yüzde kızarma ve terleme ile kendini gösteren sıcak basmasıdır. Birçok kadın bu durumdan rahatsız olabilir. Menopoz döneminde gece terlemeleri sık görülür ve uykuyu etkileyebilir. Hormonal dalgalanmaların neden olduğu vajinal kuruluk, cinsel aktivite sırasında ağrıya neden olabilir.
Menopozun erken evrelerinde adet döngüsü düzensizleşebilir. Regl dönemleri daha sık ya da daha hafif aralıklarla ortaya çıkabilir. Adet dönemleri bu sürecin sonunda duracaktır. Hormonal dalgalanmalar uykuyu bozabilir ve hatta uykusuzluğa neden olabilir. Kuruluk ve sivilce gibi cilt rahatsızlıkları hormonal dalgalanmalardan kaynaklanabilir. Umutsuzluk, kaygı, sinirlilik, ruh hali değişimleri gibi psikolojik belirtiler yaşamak da mümkündür. İdrar yolu enfeksiyonları ve idrar kaçırma sorunlarının ortaya çıkması da söz konusu olabilir. Vajinal kuruluk ve cinsel istek eksikliği de cinsel aktivite sırasında sorunlara yol açabilir. Kadınlar farklı erken menopoz semptomları yaşayabilir ve her kadında aynı semptomlar görülmeyebilir.
İlginizi Çekebilir: Evde Gebelik Testi Ne Zaman Yapılır?
Erken Menopoz Tedavisi
Tıbben menopozu önlemenin ya da durdurmanın bir yolu yoktur ancak uygun tedavi ile bu sürecin geciktirilmesi mümkündür. Öncelikle erken menopoz riskini azaltmak için bazı yaşam alışkanlıklarının değiştirilmesi ve sağlıklı bir yaşam sürülmesi gerekmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalar sigara tüketiminin menopoz yaşını öne çektiğini göstermektedir. Sigara içen kadınların diğerlerine oranla en az 1 yıl daha erken menopoza girme riski bulunmaktadır. Östrojen hormonunun salgılanma yeteneğini olumsuz etkileyen sigara tüketimi, yumurtalıkların kendi doğal zamanından önce fonksiyonlarının tükenmesine neden olarak menopozu hızlandırabilir. Bu nedenle sigara kullanılmaması oldukça önemlidir.
Vücutta bulunan yağ miktarı, belirli bir kilo seviyesinin altına düştüğünde, adet döngüsü aksayabilir ve tamamen durabilir. Zayıflık ve hızlı kilo kaybı, adet düzensizliği ve kesilmesine yol açabilen nedenler arasında yer alır. Ancak, vücuttaki yağ miktarı belli bir düzeye ulaştığında, adet döngüsü tekrar başlayabilir. Yağ kitle indeksi yüzde 12’nin altına düştüğünde, hipotalamik amenore olarak adlandırılan adet kesilmesi meydana gelebilir. Bu durum, bu kadınların üçte birinin erken menopoza girmesine neden olabilir. Bu nedenle doğru beslenme alışkanlıkları edinmek oldukça önemlidir. Hareketsiz yaşam ve sağlıksız beslenme sonucu ortaya çıkan obezitenin erken ergenliğe yol açtığı bilinir. Erken ergenliğe giren kız çocukları erken menopoz sorunuyla da karşılaşabilir.
Kişide eğer henüz menopoz başlamadıysa eksik hormonların takviyesi yapılabilir. Kişiye uygun tedavinin belirlenmesindeki en önemli etmenlerden biri, Erken hastanın çocuk istemi olup olmadığıdır. Şayet hastanın çocuk istemi varsa, yumurta dondurma ve tüp bebek tedavileri üzerinde durulur. Bunun yanı sıra hormon replasman tedavisi de uygulanır.
İlginizi Çekebilir: Aşırı Adet Kanaması Neden Olur?
Erken Menopoz Engellenebilir Mi?
Menopoza neden olan genetik faktörler gibi birçok neden kişinin kontrolü dışında olduğundan, bunu tamamen önlemek imkansızdır. Ancak temel önlemleri alarak ve risk faktörlerini azaltarak erken menopoza girme riskini azaltmak mümkündür. Düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve sigarayı bırakmak önemlidir. Sağlıklı bir vücut ağırlığının korunmasıyla hormonal denge korunabilir.
Düzenli sağlık muayeneleri yaptırarak menopoz belirtileri ve risk faktörleri hakkında bilgi edinebilirsiniz. Erken tanı konması doğru adımların atılmasına yardımcı olabilir. Ailenizde erken menopoz öyküsü varsa bunu doktorunuzla konuşmalısınız. Hormonal tedaviler, bazı kadınlarda erken menopoz semptomlarını tedavi etmek ve hormon dengesini korumak için kullanılabilir. Bu tedavilerin avantajlarını ve dezavantajlarını doktorunuzla görüşmelisiniz. Erken menopoz tehlikesi tamamen ortadan kaldırılamasa da yukarıdaki önerileri uygulayarak bu riski azaltabilir ve sağlığınızı koruyabilirsiniz.
İlginizi Çekebilir: Prolaktin Süt Hormonu Nedir?
Erken Menopozda Hamile Kalmak Mümkün Mü?
Adet düzensizliği başlamış ancak yumurtlama devam ediyor ise, yumurta dondurma ve tüp bebek tedavileri ile çocuk sahibi olunması mümkündür. Bu nedenle belirtilerin erken tespit edilerek tedaviye bir an önce başlanması gerekir. Eğer yaşınız ilerliyorsa, erken menopoz belirtileri gösteriyor ve çocuk sahibi olmak istiyorsanız, doktor takibinde olmanız ve doğru tedavinin planlanması ile hamile kalınması mümkün olabilir.
Erken Menopoza Giren Kadın Ne Yapmalı?
Erken menopoz, bir kadının yaşamında fizyolojik ve hormonal değişikliklere neden olabilecek bir durumdur. Erken menopozun nedeni ve nasıl yönetilmesi gerektiği kişiden kişiye değişebilir. İlk adım, bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurmak olmalıdır. Doktorunuz erken menopozun nedenlerini ve durumunuzu değerlendirecektir. Doktorunuz, hormon seviyelerinizi test edebilir ve hormon replasman tedavisi veya diğer ilaçlar gibi tedavi seçeneklerini düşünebilir. Hormon replasman tedavisi, menopoz semptomlarını hafifletebilir. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve stresten kaçınma, erken menopozun etkilerini hafifletebilir. Bu faktörler, kemik sağlığını korumak ve kalp hastalığı riskini azaltmak gibi önemli konularda yardımcı olabilir. Kemik kaybını önlemek için kalsiyum ve D vitamini alımını artırabilirsiniz. Doktorunuz size uygun dozları ve takviyeleri önerebilir.
Erken menopozun etkileri kadından kadına değişebilir, bu nedenle bireysel bir tedavi planı oluşturmak önemlidir. Doktorunuzun önerilerini takip etmek ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarını benimsemek, bu süreci daha iyi yönetmenize yardımcı olabilir.
Erken Menopoz Durdurulabilir Mi?
Erken menopozun tamamen durdurulması mümkün değildir, çünkü bu durum genellikle vücudun doğal bir sürecidir ve genetik faktörler gibi bazı nedenlerle tetiklenebilir. Erken menopozun altında yatan nedenlere bağlı olarak, tedavi seçenekleri değişebilir. Bu nedenle, doktorunuz ile görüşmek ve bireysel bir tedavi planı oluşturmak önemlidir. Erken menopozun tedavisi, semptomların hafifletilmesi ve sağlığın korunması amacıyla yapılır, ancak tamamen durdurmak mümkün değildir.
Kimler Erken Menopoza Girer?
Erken menopoz, genellikle 45-55 yaşları arasında gerçekleşen doğal menopoz yaşından önceki menopoz olarak tanımlanır. Ancak, erken menopoz yaşını etkileyen birkaç faktör ve risk grubu bulunur. Genetik faktörler, otoimmün hastalıklar, radyoterapi, kemoterapi, cerrahi girişimler, kötü beslenme ve düşük vücut kitle endeksi, sigara tüketimi bu risk faktörlerinden bazılarıdır.
Menopozun İlk Belirtileri Nelerdir?
Menopoz genellikle 45-55 yaş arası kadınlarda aylık düzensizlikler, normalden az kanama, ateş basması, uyku sorunları, stres ve melankoli gibi belirtilerle kendini gösterir.
Bir Kadın Menopoza Girdiğini Nasıl Anlar?
Menopoz, adet düzenindeki değişiklikler, kısa veya uzun kanama döngüleri, kanama hacminde artış veya azalma, ateş basması ve gece terlemeleri, uykuya dalmada zorluk, uyku süresinin kısalması ve çarpıntı ile belirlenebilir.
İlginizi Çekebilir: Vücut Kitle İndeksi Hesaplama Aracı
