Gebelikte Beslenmenin Önemi Nedir?

Gebelikte beslenme gebelikte döneminde doğru, yeterli ve dengeli bir şekilde beslenme anne ve bebeğin sağlığı açısından oldukça önemlidir. Gebelik öncesi ve gebelik dönemindeki beslenme şekli ile bebeğin doğum ağırlığı, beyin gelişimi ve sağlığı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Gebelik öncesi ve gebelik döneminde yetersiz ve dengesiz beslenmek, anne açısından doğum risklerini beraberinde getirirken, gebelik zehirlenmesi ve anne ölümlerine yol açabileceği gibi, bebeklerde ise fiziksel ve zihinsel gelişim geriliğine, hastalıklara yakalanma riskinde önemli ölçüde artışa neden olabilir.

Pek çok anne adayı, hamilelik sürecine başlarken hangi gıdaları ne kadar tüketmesi veya hangi takviyeleri kullanması gerektiği hakkında bilgi sahibi değildir. Oysa beslenme ve takviye kullanımına ilişkin yanlış seçimler sadece anne adayının değil, bebeğin de hayatını tehlikeye sokabilir.

Gebelik döneminin doğal seyrinde oluşan hormonal değişiklikler, sık acıkma hissi veya sürekli atıştırma isteği uyandırabilir veya anne adayı tükettiği her besinin bebeği için de faydalı olacağı düşüncesi ile daha iştahlı hale gelir ve bunun sonucunda da hızlı ve gereğinden fazla kilo kazanımı söz konusu olabilir.

Gebelikte beslenme için anne adayının yaşı, boyu, sağlık durumu, doktoru tarafından yapılan tetkiklerin sonuçları ve beslenme alışkanlıklarına göre kişiye özel bir beslenme planı oluşturulmalıdır. Bu sayede hem bebeğin gelişimi hem de anne adayının kontrollü bir şekilde kilo kazanımı sağlanmış olur. Hamilelik döneminde beslenme ve takviye kullanımı için mutlaka doktorunuza danışmanız gerekir.

Gebelikte üç ana evre bulunmaktadır. Bunlar üçer aylık evreler olmak üzere, trimester olarak isimlendirilir. Bunlar 1. Trimester, 2. Trimester ve 3. Trimester olmak üzere gruplandırılır.

Gebeliğin İlk 3 Ayı (I. Trimester)

Gebelikte ilk üç ay, hamileliğin en önemli ve erken dönemidir. Bu dönem hamileliğin ilk 12 haftalık sürecini kapsamaktadır. Anne ve bebek için büyük ve hızlı bir değişim bu dönemde başlar. Bu dönem bebeğin organ gelişiminin başladığı ve tamamlandığı bir süreçtir. Anne adayının yaşayacağı hormonal değişimler bazı fiziksel ve duygusal olumsuzluklara yol açabilir. Bu süreçte anne adayı gebeliğe uyum ve adaptasyon sağlayacaktır.

Şayet anne adayı gebeliğe yüksek bir kilo ile başlamış ise, özellikle ilk üç ay alınan kaloriyi korumak önemlidir. Bu dönemde kilo alınmaması herhangi bir sorun yaratmaz. Gebeliğe normal bir kilo ile başlanılmış ise, 3-4 kg ağırlık kazanımı normaldir. İştah kaybınız varsa, bulantı ve kusma şikayetleriniz yoğun ise, birkaç kilo bile verilebilir. Ancak ağırlık kaybına neden olabilecek davranışlardan kaçınılmalıdır, zira uygun ağırlık kazanımı bebeğin doğum ağırlığı ve anne karnındaki gelişimi üzerinde de etkili olduğundan, bu hususa dikkat edilmelidir.

Bu dönemde her besin grubunu beslenme planınıza dahil ederek, yeterli ve dengeli bir şekilde beslenmeniz gerekir. Gebelik öncesinde günlük aldığınız kalorinin üzerinde bir enerji ihtiyacı duyulmaz. Gebeliğin ilk üç ayı folik asit açısından büyük öneme sahiptir. Folik asit annenin kan volümünü artırmak ve bebeği nöral tüp deformasyonlarına karşı korumak için oldukça önemlidir. Folik asit içerikli besinler bu dönemdeki artan ihtiyacı karşılamaya yeterli değildir. Bu yüzden gebelik planlayan anne adaylarına 3 ay önceden folik asit kullanımı hamileliğin ilk 3 ayına kadar önerilmektedir.

İlginizi Çekebilir: Gebelikte Mide Bulantısı ve Kusma Nedenleri

Gebeliğin İkinci Üç Ayı (II. Trimester)

Gebeliğin ikinci üç ayılık dönemi, 13 ila 27. Hafta arasındadır. Bu dönem hamileliğin orta aşamasıdır. İkinci trimester, birçok anne için gebeliğin en kolay üç ayıdır. Kendinizi daha iyi hissedeceğiniz bu dönemde bebeğiniz de hızla gelişip büyüyecektir. Sabah mide bulantılarınız genellikle bu üç ayın sonuna doğru azalacaktır ve iştahınızda artış görülecektir. Bu durumda kalori alımına ve yediklerinize dikkat etmeniz gerekir. Hızlı kilo alımı hem anne adayı için hem de bebek için ek riskler doğurabilir. Ancak bebeğin fiziksel ve zihinsel gelişimi için anne adayının yeterli miktarda ek kalori alımı da önemlidir. İkinci üç aylık dönemde günde yalnızca fazladan 300 ila 500 kaloriye ihtiyacınız olacaktır. Bebeğinizin plasentası da bu döneme kadar tamamen gelişmiş olacaktır. Plasenta, bebeğe oksijen ve besin alımını sağlayan organdır. İkinci trimesterde bebeğin de vücudunda yağ depolanmaya başlar.

Bebeğiniz bu dönemde büyüyor olsa da çevrenizden sıklıkla duyacağınız “iki canlısın iki kişilik yemelisin” şeklindeki öneriler doğru değildir. Bu dönemde hala iki kişilik beslenmeyi gerektirecek bir durum yoktur. Bu dönemde demir ihtiyacını karşılamak için, demir yönünden zengin gıdaların tüketimine ek olarak demir takviyesi de kullanılması uygun olacaktır.

Bu dönemde ayrıca Kalsiyum ve D vitamini takviyesi de bebeğin iskelet yapısının gelişimi ve annenin de kemik yapısının korunması açısından kalsiyum yönünden zengin gıdalar da beslenme planına dahil edilmelidir.

Gebeliğin Üçüncü Üç Ayı (III. Trimester)

28. haftadan doğuma kadar olan dönem üçüncü trimester olarak bilinir. Üçüncü üç aylık bu dönemde, bebeğiniz anne karnında daha fazla yer kapladığından yorucu ve rahatsız edici geçebilir. Bebeğiniz bu dönemde gelişiminin tüm son evrelerini yaşamaya başlayacak ve bu haftalarda beyin ve nöron gelişimi yüksek derecede artacaktır. 30. haftadan sonra bebeğiniz doğuma kadar yaklaşık olarak yarım kilo almaya başlayacaktır. Bebeğin hızlı gelişimi ile birlikte, rahim ve çevre organlardaki baskı artar ve bunun sonucunda, reflü, mide yanması, gaz sancısı, kabızlık, ödem ve yorgunluk gibi şikayetler görülebilir. Bu nedenle gebeliğin son trimesterında da dengeli ve yeterli beslenme oldukça önemlidir. Artan besin ihtiyacını karşılamak için bu dönemde günlük kalori alımınıza +500 kalori eklenmesi yeterlidir. Ödem şikayetlerinin arttığı bu dönemde, tuz tüketimini sınırlandırmak ve su tüketimini artırmak önemlidir. Maydanoz, ananas gibi sindirime ve ödem atımına yardımcı besinlerin tüketimi artırılabilir.

Gebelikte Nasıl Beslenmek Gerekir?

Hamilelik döneminde yedikleriniz hem kendi sağlığınız hem de bebeğinizin kısa ve uzun vadeli sağlığını da etkileyebilir. Bu yüzden bu dönemde sağlıklı, dengeli ve çeşitli beslenmeniz son derece önemlidir. Bebeğinizin gelişimini ve büyümesini destekleyici çok çeşitli besinlere ihtiyacı vardır.

Sağlıklı bir gebelik sonucu elde edebilmek için belirli besinlerin önemi son derece büyüktür. Bebeğin sağlıklı fizyolojik ve zihinsel gelişimi için demir, folik asit, iyot, çinko, B vitamini, omega 3 ve 6 yağ asitleri gibi vitamin ve minerallerin gerekli besin kaynaklarından sağlanması büyük önem taşımaktadır.

Folik Asit

Folik asit, hücre bölünmesi ve bebekte organ oluşumu için gerekli olan B vitaminidir. Bu besin, anne karnında gelişmekte olan bebekte nöral tüp defektlerini (beyin ve omurilik malformasyonları) ve hamile kadınlarda anemiyi önlemeye yardımcı olur. Gebe kalmadan önce ve gebeliğin ilk üç ayı doktorunuzun önerdiği miktarda folik asit alımı önemlidir. Ispanak, brokoli gibi koyu yeşil sebzeler, turunçgiller ve meyve suları, kuru fasulye ve güçlendirilmiş kahvaltılık tahıllar folik asit açısından oldukça zengindir. Folik asit yönünden zengin gıdalar, gebelikte beslenmede tercih edilmelidir.

Demir

Kırmızı kan hücrelerinin oluşması açısından gereklidir. Bebeğinizin yeteri kadar kana sahip olması ve gerekli tüm oksijen ve besinleri alması için vücudunuz ekstra demire ihtiyaç duyar. Gebelik sırasında tüm kadınlarda demir eksikliği yaygın olarak görülür, bu yüzden hamileyken bol miktarda demir içeren besinler tüketmelisiniz. Demir, kırmızı ette, fasulye ve diğer bakliyatlarda, yumurta, yeşil yapraklı sebze ve kuru meyvelerde bulunur. Kanınızda demir eksikliği tespit edildiği taktirde doktorunuz tarafından demir takviyeleri önerilebilir.

Omega-3 yağlı asitler

Yağlı balıklarda (örneğin somon, sardalya ve uskumru gibi) bulunan zengin omega-3 yağ asitleri, özellikle DHA (dokosaheksaenoik asit), bebeğin beyin ve göz gelişimi için oldukça önemlidir. Yağlı balık yemiyorsanız, yumurta gibi omega-3 yağ asidi ile güçlü besinler tercih edebilirsiniz.

Kalsiyum

Kalsiyum, bebeğinizin kemiklerinin büyümesi ve gelişimi açısından oldukça önemlidir. Gebeliğin son dönemlerinde ve emzirme dönemlerinde annede kalsiyum ihtiyacı yüksektir. Zamanında doğan bebeklerin kemiklerinde yaklaşık olarak 20-30 gram kalsiyum vardır bu annenin hamileliğinin son üç ayında oluşmaktadır. Süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri kalsiyum açısından oldukça zengin besinlerdir. Bu besinlere büyük ölçüde beslenme planınızda yer verilmelidir.

Protein

Gebelikte bebeğin, artan kan hacminin, meme ve uterus gibi gelişen anne dokularının amino asitlerini temin etmek için protein ihtiyacı artar. Gebelikte beslenme düzeni ile protein kaynaklarına dengeli bir şekilde yer verilmelidir. Proteinler; kas ve kemik gelişimi, doku yapımı için gebelik boyunca en önemli besin kaynaklarındandır. Et, süt yumurta, yoğurt ve kefir gibi hayvansal proteinler bitkisel proteinlere göre daha yüksek biyoyararlılığa sahip besinlerdir yani tüketim sonrası vücutta yapı taşı olarak kullanılma oranı daha yüksektir.

Çinko

Çinko minerali hücrelerin büyümesi için, beynin gelişmesi için ve proteinlerin yapımı için oldukça elzem bir mineraldir. Çinko kırmızı et, süt ve süt ürünleri, deniz ürünleri, yumurta ve yağlı tohum gibi besinleri içerisinde bulunur. Ancak yüksek demir tüketimi çinkonun emilimini engeller. Bu sebeple doktorunuzun önermiş olduğu miktarlarda demir takviyesi gebelik beslenme yeterli olacaktır.

A Vitamini

A vitamininin işlevi, hücrelerin ve dokuların büyümesini desteklemeye yardımcı olmaktır. Gebelikte beslenme için oldukça önemli bir vitamindir. Anne ve bebeklerin hücre sağlığı için A vitamini oldukça önemlidir. Balık, süt, koyu yeşil yapraklı sebzeler, yoğurt, havuç, yumurta sarısı, domates gibi besinlerde A vitamini oldukça yüksek miktarda bulunur. Aynı zamanda A vitamini yağda eriyen bir vitamindir.

İlginizi Çekebilir: Gebelikte Hangi Testler Yaptırılmalıdır?

Enerji

Enerji gebelikte beslenme için ayrıca önemlidir. İlk üç aydan sonra, sağlıklı bir bebeğin gelişimi için günlük 300 kalori civarında fazladan enerji alınmalıdır. Çünkü enerji annenin gün içerisindeki aktivitelerini yerine getirmesi için gerekir. Eğer enerji yeterli bir şekilde alınmıyorsa bu durumda protein yapımı da yavaşlar. Bebek de bu anlamda yavaş büyüyecektir. Ancak fazla enerji de hem annede hem de bebekte fazla kiloya neden olabilir. Enerji kaynakları ise genel anlamda ekmek, pirinç, makarna, bulgur, meyve gibi karbonhidratlardır.

***İnternet sitemizde yer alan bilgiler tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemler için doktorunuza danışmanız gerekmektedir.