Yumurta dondurma, kadınların yumurtalıklarından alınan olgun yumurtaları gelecekte doğurganlıklarını korumak için dondurmak ve saklamak için özel bir teknoloji kullanma sürecidir. Sağlık sorunları veya gebe kalma yeteneklerini etkileyecek yaşam hedefleri nedeniyle çocuk sahibi olmayı ertelemek isteyen kadınlar için bu prosedür önemli bir olasılık sunar. Tıpta bu işlem “oosit kriyoprezervasyonu” olarak adlandırılır.

Yumurta dondurma işlemi iki temel teknikle yapılabilir:

1. Yavaş Dondurma (Slow Freezing): Geleneksel bir yöntemdir ancak buz kristali oluşumu riski nedeniyle canlılık oranı düşüktür. Günümüzde daha az tercih edilir.
2. Hızlı Dondurma (Vitrifikasyon): Modern ve en yaygın kullanılan yöntemdir. Yumurtalar ani olarak -196°C’ye soğutulur, buz kristali oluşmaz ve hücre yapısı korunur. Vitrifikasyon, çözülme sonrası yüksek canlılık ve döllenme oranı sunar.

Yumurta Dondurma İşleminin Basamakları

Aşağıda Bahsedilecek basamaklar, vitrifikasyon yöntemiyle yapılan yumurta dondurma işlemi için geçerlidir. Vitrifikasyon, günümüzde en yaygın ve en başarılı yumurta dondurma yöntemidir.Özellikle üreme hücrelerinin (yumurtaların) bütünlüğünü koruma açısından üstünlük sağlar.

Vitrifikasyon yöntemi, hücrelerin çok hızlı bir şekilde dondurulmasını içerir. Bu hız, hücre içinde buz kristallerinin oluşmasını engeller. Bu yöntemle dondurulan yumurtalar, çözülme sonrası canlılık oranlarını daha yüksek seviyelerde korur, bu da döllenme ve gebelik başarısını artırır.

1. Hazırlık ve Danışmanlık Aşaması

Yumurta dondurma süreci, detaylı bir hazırlık ve değerlendirme ile başlar. İlk adımda, kadının genel sağlık durumu ve üreme potansiyeli tespit edilir. Bu değerlendirme sırasında kan testleri yapılır ve özellikle AMH (Anti-Müllerian Hormonu), FSH (Follikül Uyarıcı Hormon) ve LH (Luteinize Edici Hormon) seviyeleri ölçülür. AMH testi, yumurtalık rezervi hakkında bilgi verirken, diğer hormonlar yumurtalıkların uyarılmaya nasıl yanıt vereceğini anlamaya yardımcı olur. Bunun yanında, ultrasonografi ile yumurtalıkların durumu değerlendirilir ve antral folikül sayısı kontrol edilir. Bu sayede yumurtalıkların işlem sürecinde kaç yumurta üretebileceği öngörülür.

Bu aşamada kadına işlemin aşamaları, başarı oranları, olası yan etkileri ve maliyeti hakkında detaylı bilgi verilir. Ayrıca, yumurta dondurma işleminin bir garanti sunmadığı, ancak doğurganlığı koruma şansı verdiği açıkça ifade edilir. Kadının fiziksel ve psikolojik olarak bu sürece hazır olup olmadığı değerlendirilir ve bireysel bir tedavi planı oluşturulur.

2. Yumurtalıkların Uyarılması (Ovaryan Stimülasyon)

Kadının yumurtalıkları hormon tedavisiyle uyarılarak birden fazla yumurta üretilmesi sağlanır. Doğal döngüde genellikle her ay bir yumurta olgunlaşır; ancak yumurta dondurma işlemi için birden fazla olgun yumurta gereklidir. Bu nedenle, yaklaşık 10-14 gün boyunca günlük olarak hormon enjeksiyonları yapılır. Kullanılan ilaçlar arasında FSH (Follikül Uyarıcı Hormon) ve bazen LH (Luteinize Edici Hormon) bulunur. Bu hormonlar, yumurtalıkların daha fazla folikül üretmesini sağlar.

Tedavi sırasında, kadının vücudunun hormonlara nasıl yanıt verdiği düzenli olarak ultrasonografi ve kan testleriyle takip edilir. Foliküllerin büyüklüğü ve sayısı kontrol edilirken, aynı zamanda östrojen seviyeleri de izlenir. Bu kontroller, tedavinin doğru şekilde ilerlediğini ve yumurtaların olgunlaşmaya yakın olduğunu gösterir. Eğer yumurtalıklar gereğinden fazla uyarılırsa, bu durumun yumurtalık hiperstimülasyon sendromuna (OHSS) yol açma riski bulunur. Bu nedenle süreç titizlikle izlenir ve ilaç dozları gerektiğinde ayarlanır.

3. Yumurtaların Olgunlaştırılması (Trigger İğnesi)

Foliküller belirli bir büyüklüğe ve olgunluğa ulaştığında, yumurtaların son olgunlaşma aşamasını başlatmak için "trigger" olarak bilinen bir enjeksiyon yapılır. Bu enjeksiyon genellikle hCG (İnsan Koryonik Gonadotropini) veya GnRH agonisti içerir. Bu ilaçlar, foliküllerdeki yumurtaların tam anlamıyla olgunlaşmasını ve toplanmaya hazır hale gelmesini sağlar. Trigger iğnesi genellikle yumurta toplama işleminden 34-36 saat önce uygulanır. Bu süre, yumurtaların en uygun dönemde toplanabilmesi için kritik önem taşır.

4. Yumurtaların Toplanması (Oosit Aspirasyonu)

Yumurtaların toplanması, işlemin en önemli aşamalarından biridir. Kadına hafif bir sedasyon veya kısa süreli anestezi uygulanır, bu nedenle işlem sırasında herhangi bir ağrı hissedilmez. Vajinal ultrason rehberliğinde ince bir iğne yardımıyla foliküllerdeki sıvı çekilir. Bu sıvının içinde bulunan yumurtalar laboratuvara gönderilir. İşlem genellikle 15-20 dakika sürer.

Yumurtalar toplandıktan sonra, birkaç saat içinde hasta taburcu edilir. İşlem sonrası hafif bir rahatsızlık, şişkinlik ya da kramplar hissedilebilir, ancak bu etkiler birkaç gün içinde geçer.

5. Yumurtaların Değerlendirilmesi ve Dondurulması

Toplanan yumurtalar laboratuvarda incelenir ve yalnızca olgun olanları dondurma işlemine alınır. Olgun olmayan yumurtalar dondurulmaz çünkü bunların çözülme ve döllenme sırasında başarı şansı düşüktür.

Vitrifikasyon olarak bilinen hızlı dondurma işlemi, olgun yumurtaların laboratuvar ortamında dondurulması için kullanılır. Vitrifikasyon, yumurtaların çok hızlı bir şekilde -196°C’ye düşürülmesini sağlar ve hücre içi buz kristallerinin oluşmasını engeller. Bu yöntem, yumurtaların hücresel yapılarının korunmasında oldukça etkilidir. Dondurulan yumurtalar, sıvı azot dolu tanklarda uzun süre saklanabilir. Bu süreçte, yumurtaların kalitesi ve olgunluğu en üst düzeyde korunur.

6. Saklama ve Gelecekte Kullanım

Dondurulan yumurtalar, kadının ileride hamile kalmak istediği bir dönemde kullanılmak üzere saklanır. Bu yumurtalar gerektiğinde çözülerek tüp bebek (IVF) işlemi için kullanılır. Çözülme sonrası yumurtalar bir spermle döllenir ve embriyo haline getirilir. Embriyo oluşturulduktan sonra, rahime transfer edilerek gebelik süreci başlatılır.

Yumurtaların çözülme sonrası sağlıklı bir şekilde döllenip embriyo oluşturma şansı, donduruldukları dönemdeki kadının yaşı ve yumurtaların kalitesine bağlıdır. Genç yaşta dondurulan yumurtaların döllenme ve sağlıklı gebelikle sonuçlanma oranı daha yüksektir.

Sık Sorulan Sorular

Yumurta dondurma süreci nasıl işler?

Yumurtalar, hormon tedavisiyle olgunlaştırıldıktan sonra ultrason rehberliğinde toplanır. Laboratuvarda hızlı dondurma tekniğiyle -196°C’de saklanır.

Yumurta dondurma işlemi adetin kaçıncı günü başlar?

En ideal başlama zamanı adetin 2. veya 3. günüdür. Ancak bazı özel durumlarda (kanser tedavisi vb.) döngü dışı zamanlarda da başlanabilir.

Yumurta toplama işlemi ne kadar sürer?

Yumurta toplama işlemi yaklaşık 15-20 dakika sürer. İşlem sonrası kısa süreli gözlemle hasta aynı gün taburcu edilir.

AMH değeri kaç olursa yumurta dondurma düşünülmelidir?

Genellikle AMH değeri 1,5 ng/ml’nin altındaysa yumurtalık rezervi azalmış kabul edilir ve yumurta dondurma önerilir.